________________
કલકત્તાની રોશની ઝગમગ ઝગમગ કરતી પ્રકાશ પાથરી રહી હતી.” ઉનાળાને દિવસ હતો, ગુલાબી પવનની મીઠી લહેરીએ આવી રહી હતી. ઉનાળાની સાંજે લેકે પરિભ્રમણ કરવા નીકળે એટલે માણસની અવર–જવર પણ પ્રમાણમાં ઠીક હતી. એવામાં લગભગ અઢારેક વર્ષની ઉમરને એક યુવાન કેરીની ટોપલી લઈ આમ–તેમ જેતે પિતાના ઘર ભણી ધીમે ધીમે ડગલાં ભરી રહ્યો હતો. એના અર્ધજીણું વસ્ત્રમાંથી કંગાલિયત ડોકિયાં કરી રહી હતી; તોય એના મુખ પરની નિર્દોષ સેમ્યતા એક સજ્જનને છાજે તેવી તે હતી જ. - સામેની ફૂટપાથ પર મને પસાર થતે જોઈ, એ મારી પાસે આવ્યો અને કહેવા લાગ્યોઃ “ભાઈ, કેરીઓ ઘણી જ મીઠી છે, લેશે?” ' કહ્યું:–“મારે નથી જોઇતી.” '
અરે, ભાઈ! ઘણું જ સસ્તી છે. સાંજને સમય છે, મારે ઘરે જવું છે, એટલે કે, ફક્ત બાર આને ડઝન! કેમ લેશે ?” આટલું કહી એણે એક નિઃસાસો નાખ્યો.
' મેં કહ્યું -“ભાઈ! જવાદે ને માથાફોડ, મારે નથી જોઇતી તારી સસ્તી કેરીઓ.” આ સાંભળી એ ગળગળો થઈ ગયે. એની આંખમાંથી બે આંસુ દડદડ સરી પડ્યાં!
ઓચિંતા આંસુ જોઈ મને ખેદ આશ્ચર્ય થયું. મેં પૂછ્યું: “મેં તને કાંઈ ગાળ દીધી નથી છતાં તું આમ કેમ ગળગળો થઈ ગયો ?”
અબુ લૂછી તેણે ઉત્તર આપ્યું. “ભાઈ, મારા કર્મને રહું છું. શું કહું મારી કરુણ ક્યાં? મારી બા આઠ દિવસથી સખત માંદી છે. તાવ ખૂબ આવે છે. એના માટે દવા લાવવા તે શું; પણ દૂધ લાવવા પૂરતા પણ પૈસા મારી પાસે આજે નથી ! બે દિવસથી મેં
