________________
હારની જિત
૧૨૧ વાર્ય હોય છે, તેમ સંયમની પણ પહેલાં આવા બનાવો અનિવાર્ય બની જાય છે. હવે તે સ્વીકારેલે પંથ સફળ જ બનાવું–આમ વિચારી એણે પોતાના મિત્રને કહ્યું: “ મિત્ર ! શાંત થાઓ. અશાંતિ ન કરો. ધમાલ કરવી વ્યર્થ છે, જે બનવાનું હતું તે બની ગયું. હવે ભવિષ્ય માટે વિચાર કરવો રહ્યો. આ મશ્કરી પણ મારા માટે તે કલ્યાણકાર જ નીવડી છે. મરવા માટે ખાધેલ પદાર્થ અમૃતને ઘુંટડે નીવડ્યો. આ પણ પુણ્યનો પ્રભાવ છે ને! જગતના પદાર્થોમાં આનંદ પછી શોક હોય જ. લગ્નને આનંદ પણ એક દિવસ તે વિયોગના શાકમાં સર્જાવા માટે જ જનમ્યો છે ને ! તે પછી જે મેડા થવાવાળો વિયોગ વહેલો થાય તે અતિશોક શા માટે કરે ? વળી આપણે કહ્યું અને આચાર્યશ્રીએ લોન્ચ કર્યો, એમાં એમને શ દોષ ? અને કહેલું વચન પાળવું, એ સજ્જનનું કર્તવ્ય છે. વચનભંગ કરનાર માનવ એ માનવ નહિ. પણ માનવના વિશમાં દાનવ છે, માટે હું તો સ્વીકારેલા આ પંથનો પ્રાણું તે પણ ત્યાગ કરીશ નહિ. તમે સૌ શાંતિપૂર્વક ઘેર જઈ શકો છો. જે વસ્તુ વમી નાખી-એકી નાખી તે વસ્તુની ફરી ઈચ્છા કરવી એ તો ધાનનું કામ, માણસનું નહિ!”
ધનપાલનું આવું શ્રદ્ધાપૂર્ણ વક્તવ્ય સાંભળી સે વિસ્મિત મને વિદાય થયા. યુવકોના મંથન અને આશ્ચર્યને પાર ન રહ્યો.
સૂર્યનારાયણ પશ્ચિમનાં દ્વાર ઉઘાડી ઘરમાં પ્રવેશ કરી રહ્યા હતા, સંધ્યા એની પાછળ પાછળ ચાલી આવી રહી હતી. નારંગી રંગની સાડી ઓઢીને ઘરમાં પ્રવેશ કરતી સંધ્યાને જોઈ પંખીઓ પણ પિતાના માળામાં પ્રવેશ કરી રહ્યાં હતાં. શરમાળ સંધ્યા અંધકારને સાળુ ઓઢી અંધારામાં અદ્રશ્ય થઈ, ત્યારે મુનિ ધનપાલે આચાર્ય.ચંડરુદ્રને કહ્યું :
ગુરુદેવ! મારે આપની પાસે એક નમ્ર અરજ કરવી છે. મને 'મારા કઈ મહાભાગ્યના ઉદયથી આ પવિત્ર સંયમ મળે છે. પણ
