Sammatitarka Prakaranam Part 1

Author(s): Siddhasen Divakarsuri, Kirtiyashsuri
Publisher: Sanmarg Prakashan

Page 298

द्वितीयं परिशिष्टम्
२५३
शब्द: ज्ञानम्
ज्ञानम् ज्ञानम् तीर्थकरः
दर्शनम् दर्शनम् दुःखम् दृष्टसमयः देशः द्रव्यास्तिकः
द्रव्यनिक्षेपः
व्याख्या पर्यायास्तिकस्य विशेष एव वस्तु स एव गृह्यते येन तत् ज्ञानम् । २/१ विशेषावबोधस्वभावम् । २/५ ज्ञायते यथावद् जीवादितत्त्वमनेनेति ज्ञानम् । ३/६८ तरन्ति संसारार्णवं येन तत् तीर्थम् - द्वादशाङ्गम् तदाधारो वा सङ्घः तत् कुर्वन्ति उत्पद्यमानमुत्पादयन्ति तत्स्वाभाव्यात् तीर्थकरनामकर्मोदयाद् वेति तीर्थंकरः । १/३ द्रव्यास्तिकस्य सामान्यमेव वस्तु तदेव गृह्यते अनेनेति ग्रहणं दर्शनम् । २/१ सामान्यपरिच्छेदस्वभावम् । २/५ बाधनालक्षणम् । १/१८ दृष्टः समयः सिद्धान्तवाच्यमनेकान्तात्मकं वस्तुतत्त्वं येन पुंसा सः । १/२८ वस्तुनोऽवयवः । १/३७ द्रुतिर्भवनं द्रव्यम् - सत्तेति यावत् - तत्र ‘अस्ति' इति मतिरस्य द्रव्यास्तिकः, द्रव्यमेव वाऽर्थोऽस्येति द्रव्यार्थिकः द्रव्ये वा स्थितो द्रव्यस्थितः । १/३ द्रवति अतीताऽनागतपर्यायानधिकरणत्वेन अविचलितरूपं सत् गच्छतीति द्रव्यम्, तञ्च भूतभाविपर्यायकारणत्वात् चेतनमचेतनं वा अनुपचरितमेव द्रव्यार्थिकनिक्षेपः । १/६ द्रव्यास्तित्वव्यवस्थापको धर्मः । १/१२ वस्तुधर्माणामस्तित्वादीनाम् आ - समन्ताद् वादः तत्प्रतिपादकः आगमः । ३/४३ अशिक्षितशास्त्रार्था अनभ्यस्तकर्मापि कर्मणि धृष्टतया व्याप्रियते येषां हस्तस्ते धीरहस्ता । ३/६५ यस्य कस्यचिद् वस्तुनो व्यवहारार्थमभिधानं निमित्तसव्यपेक्षम् अनपेक्षं वा यत् सङ्केत्यते तन्नाम् । १/६ निष्टायकर्तृ वचनम् । १/८ पर्यायः । १/४१ निष्टिातो विकल्पो भेदो यस्मिन् तद् । १/३३ निर्गतः पृथग्भूतः चयः परिच्छेदः निष्टायः । १/४ निष्टायो निष्टिातम् तद् अस्यास्तीति निष्टिातः, परमार्थेन वस्तुसत्त्वस्य परिच्छेत्तेति यावत् । १/३५
द्रव्यलक्षणम् धर्मावादः धीरहस्ता
नाम
निर्वचनम् निर्विकल्पः निर्विकल्पम् निष्टायः निष्टिातः
_Jain Education International 2010_02