Samayik Sutra

Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Lakshmichand C Sanghvi

Page 3

જૈન ધર્મ
-શ્રી કુમારપાળ દેસાઈ જૈન ધર્મ આત્માનો ધર્મ છે. અહિંસા તેની પરિપાટી છે, ને અનેકાન્ત એની પરિભાષા છે.
આત્માને જાણવો ને ઓળખવો અને એને પામવા માટે પ્રયત્ન કરવો એ એના સિધ્ધાંતનું મૂળ છે. ઘણીવાર દેહને જ મહત્વ આપી દેવામાં આવે છે. દેહના સુખ માટે રાત - દિવસ યત્ન કરવામાં આવે છે. દેહના ઈન્દ્રિય-મનને બહેકાવે તેવા પ્રયત્નો કરવામાં આવે છે.
જૈન ધર્મ કહે છે કે દેહ અને આત્મા એક નથી, દેહ જુદો છે,ને આત્મા ભિન્ન છે. દેહ સાધન છે, આત્મા સાધ્ય છે.
એ સાધ્યનો પંથ તપ, ત્યાગ, અહિંસા અને સંયમથી ભરેલો છે. સાગર તરવા માટે જેમ હોડી સાધન છે. એમ સંસાર તરવા દેહ સાધન છે. સાગર પાર કર્યા પછી જેમ કોઈ હોડીને ગળે વળગાડી રાખતું નથી. એમ સંસાર તરવા દેહ સાધન છે એટલા પૂરતું એનું મહત્વ છે. એટલા પૂરતો એને સાચવવાનો હેતુ છે.
દેહને જ વળગી રહી, આત્માનું અસ્તિત્વ ભૂલી જવું એ જીવન દ્રોહ છે, દેહને સાચવવો પણ એની ખૂબ આળપંપાળ કરવી એ ધર્મદ્રોહ છે.
આત્માને ઓળખવા માટે માણસે અભય, અહિંસાને પ્રેમ જીવનમાં કેળવવાનાં છે. માત્ર મંદિરોમાં જવાથી કલ્યાણ થવાનું નથી; પણ એ મંદિરનાનિત્યસંગથી આપણું | દિલ પણ એક મંદિર બની જવું જોઈએ.
નિત્ય નમસ્કાર કરવાથી માણસનું કલ્યાણ થતું નથી, પણ એ નમસ્કાર કોને કરીએ છીએ ? એમણે શું કર્યું કે જેથી તેમને નમસ્કાર કરીએ છીએ એ વિચારી જીવનમાં ઉતારવું જોઇએ તો જ નમસ્કાર ફળદાયી છે.
ગુરૂવાણી સાંભળી પણ એ શ્રધ્ધાથી જીવનમાં કેટલી ઉતારી, એનો રંગ જીવનના પોત પર પાકો લાગ્યો કે કાચો તે સતત વિચારવું જોઈએ. વાણી તો પોપટની પણ હોય છે. પણ એ પોપટીયા વાણી કંઈ કલ્યાણ કરતી નથી. વાણી પ્રમાણેનું વર્તન જ કલ્યાણકારક છે.
આ સંસારનું ચિત્ર એક ભયંકર આગનું ચિત્ર છે, ક્યાંક યુધ્ધની આગ છે, ક્યાંક ભૂખની આગ છે, ક્યાંક મોટાઈનીને સત્તાની આગ છે. આજે કોઈ દેશ કે માનવી ગમે તેટલો આગળ વધ્યો હોય તો ય શીતળતાનો અનુભવ કરતો નથી. દરેક સ્થળે ત્રાહિમામ્ સંભળાય છે. તમામ હાયકારાઓમાંથી છૂટકારનો ઉપાય આત્માની ખોજમાં છે. પ્રેયના અને શ્રેયના વિનશ્વર અને ચિરંજીવનાવિવેકમાં છે.
જૈન ધર્મએ આચારમાં અહિંસા સ્થાપી, વિચારમાં અનેકાન્ત આપ્યો, વાણીમાં સ્યાદ્વાદ કહ્યો, સમાજમાં અપરિગ્રહનો મહિમા ગાયો છે.