________________
પરિશિષ્ટ
સાધકને મોક્ષમાર્ગમાં જોડે છે. યોગશાસ્ત્રમાં કલિકાલ-સર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્ય પણ આ યતિધર્મ વિશે કહે છે.
-
૩
दुर्गतिप्रपत्प्राणि धारणाद्धर्म उच्यते । संयमादिर्दशविधः सर्वज्ञोक्तो विमुक्तये ॥
१०७
દુર્ગતિમાં પડતાં પ્રાણીઓને તેમાંથી બચાવી, તેઓનું રક્ષણ કરે તેનું નામ ધર્મ છે. અને તે સંયમાદિ દસ પ્રકારનો સર્વજ્ઞનો કહેલો ધર્મ મોક્ષને માટે થાય છે.
એ જ રીતે નવતત્ત્વપ્રકરણ' આદિ પ્રાચીન ગ્રંથોમાં પણ આ ધર્મોનો ઉલ્લેખ કરાયો છે. આવો યતિધર્મ કે દિગંબર સંપ્રદાયમાં જે દવિધ યતિધર્મ માટે દશલક્ષણ પર્વ ઉજવવામાં આવે છે એ દવિધ યતિધર્મની સાધના કઇ રીતે કરી શકાય તેની મનોહર સમજણ આ અગિયાર ઢાળમાં ફેલાયેલી મનોહર રચનામાં અપાઇ છે.
કવિ દવિધ યતિધર્મની ભૂમિકા બાંધતાં કહે છે : “દવિધ મુનિવર ધરમ જે, તે કહીએ ચારિત્ર, દ્રવ્યભાવથી આચર્યા, તેહના જન્મ પવિત્ર. ૨ ગુણ વિના મુનિનું લિંગ જે, કાશ કુસુમ ઉપમાન, સંસારે તેહવા કર્યાં, અવિધ અનંત પ્રમાણ. ૩ તેહ ભણી મુનિવર તણો, ભાખું દશવિધ ધર્મ, તેહને નિત્ય આરાધતાં, પામીજે શિવશર્મ. ૪
દશવિધ યતિધર્મમાં પ્રથમ ધર્મ ‘ક્ષમા'ને વર્ણવતાં આચાર્ય મહારાજ કહે છે કે સંયમ એ મુનિજીવનનો સાર છે. કવિ ક્ષમાના પાંચ પ્રકાર વર્ણવી સ્વભાવ ક્ષમાને શ્રેષ્ઠ તેમ જ આત્માના અનુભવ તરીકે ઓળખાવે છે. વળી ઉપશમના એક બિંદુ આગળ લાખો મણ દ્રવ્યક્રિયા નિરર્થક છે, એમ કહી ક્ષમાનો મહિમા વર્ણવે છે.
