________________
१०६
"समण धम्म रसायणं" वित्ति कलियं
પરિશિષ્ટ - ૩
જ્ઞાનવિમલસૂરિકત દશવિધ યતિધર્મ સજઝાય : સાધુ-શ્રાવકજીવન અજવાળવાની અપૂર્વ માર્ગદર્શિકા
જૈન કવિની પ્રિય તત્ત્વસભર રચનાની વાત આવે ત્યારે મારા ચિત્તમાં આનંદઘનજીની પદાવલીનાં મધુર અને ગૂઢ પદો તો મનોવિશ્વમાં સતત રમે છે. કવિ કહે છે : “અંજલીજલ ક્યું આવું ઘટત છે, ક્યું જાને હું કર લે ભલાઈ. ઈસ તન મન ધનકી કૌન વડાઈ.” તો ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી મ.ની જીવનપથ અજવાળતી, પ્રેમલજ્યોતિનો પ્રકાશ પાથરતી રચના “ચેતન જ્ઞાન અજુવાળીયે” પણ ચિત્તના ઓરડાને અજવાળે છે. પરંતુ આજે મારા ચિત્તમાં આ પ્રમાણમાં પ્રસિદ્ધ રચનાઓને પ્રેમપૂર્વક હૃદયમાં સ્મરી જ્ઞાનવિમલસૂરિની દશવિધ યતિધર્મ સઝાયમાં રહેલી અનોખી તત્ત્વસભરતાની વાત કરવી છે.
દશવિધ યતિધર્મ એ જૈન સાધુની સાધુજીવનની સાધનાનો અગત્યનો ભાગ છે. જ્યારે મુમુક્ષુ દીક્ષા ધારણ કરે ત્યારે પંચમહાવ્રતનો સ્વીકાર કરે છે, તે તેની સંસારથી નિવૃત્તિને દર્શાવનાર છે, એટલે કે સંસાર છોડવારૂપ Negative સાધના છે. તો એ મુમુક્ષુએ એની સાથે જ દશવિધ યતિધર્મની સાધના કરી મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવૃત્તિરૂપ Positive સાધના કર્યા વગર કેવળ નેગેટીવ સાધના સાધકને મોક્ષમાર્ગમાં વાસ્તવમાં પ્રવૃત્ત કરી શકતી નથી. - યતિધર્મ' શબ્દમાં રહેલ યતિ' શબ્દમાં સંસ્કૃતનો ‘ય’ શબ્દ રહ્યો છે. ‘ય’ એટલે પ્રયત્ન દ્વારા જે સાધી શકાય, “યતિએટલે જે મોક્ષમાર્ગ માટે પ્રવૃત છે, પ્રયત્ન કરે છે. આ દશવિધ યતિધર્મો
