Prakaran Ratna Sangraha

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

વર્ણન બહુ વિસ્તારથી આપ્યું છે. જીવભિગમ વૃત્તિના એમાં ૩૨૦ પૃષ્ઠ રોથાં છે.
ચોથી પ્રતિપત્તિમાં પાંચ પ્રકારના છ એકેંદ્રિાદિ છે તેનું સ્વરૂપ કહ્યું છે.
પાંચમી પ્રતિપત્તિમાં આ પ્રકારના જીવ પૃથ્વીકાયાદિ છકાયના છે તેનું સ્વરૂપ કહ્યું છે.
છઠ્ઠો પ્રતિપત્તિમાં જીવના સાત પ્રકારનું સ્વરૂપ કહ્યું છે. નારકીને ૧, તિર્યંચના ૨, મનુષ્યના ૨, દેવના ૨ એમ છ પ્રકાર બતાવેલ છે.
સાતમી પ્રતિપત્તિમાં આઠ પ્રકારના જીવનું સ્વરૂપ કહ્યું છે. પ્રથમ સમયનિષ્પન્ન નારકી ને અપ્રથમસમયનિષ્પન્ન નારકી એમ ચારે ગતિ આશ્રી આઠ ભેદ કહ્યા છે.
આઠમી પ્રતિપત્તિમાં નવ પ્રકારના છનું સ્વરૂપ કહ્યું છે. પાંચ પ્રકારના સ્થાવર અને ચાર પ્રકારના ત્રસ.
નવમી પ્રતિપત્તિમાં દશ પ્રકારના જીવનું સ્વરૂપ કહ્યું છે. પ્રથમસમયનિષ્પન્ન એયિ ને અપ્રથમસમયનિષ્પન્ન એકેયિ એમ પાંચે ઇંદ્રિયવાળા જીવ આશ્રી બે બે ભેદ કરીને દશ ભેદનું સ્વરૂપ કહ્યું છે.
આ પ્રતિપત્તિઓનું સ્વરૂપ પ્રકરણરૂપે કોઈ પૂર્વપુરુષે કરેલું હોવા સંભવ છે, પરંતુ અમને લભ્ય થયેલ નથી. કોઈના જાણવામાં હોય કે જાણવામાં આવે તો તે અમને જણાવશે તે ઉપકાર માની તેને પ્રગટ કરવા પ્રયત્ન કરશું.
ઉપર પ્રમાણે આ બુકમાં આવેલાં પાંચ પ્રકરણેની ટૂંકી હકીક્ત છે. પ્રથમ પ્રકરણમાં કર્તાનું નામ છે. બાકીના ચારેમાં કર્તાનું નામ નથી, પરંતુ પ્રાચીન આચાર્યના રચેલા છે તે ચોક્કસ છે.
આ પાંચ પ્રકરણે પૈકી ત્રીજા, ચેથા પ્રકરણની સટીક પ્રેસકોપી પાટણથી મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજીએ મેકલેલી હોવાથી તેને આભાર