________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મથાળે શંખ જલ-પ્રહર, માછલી, સર્પ, દેડકો, મગર, કુર્મિ, ગ્રાસ છે. ચારે બાજુ એ ત્રિશુલ, વજશક્તિ, દંડ તલવાર, નાગપાશ અને ગદા છે. આ સમયે સરદાર પટેલ તા. ર૦-ર-૧૯૪૯નાં રોજ પત્ર લખ્યો છે. તેમાં લખ્યું છે - અનેક સદીઓ પહેલાનું પુરાણી દુનિયાનું આ જગતમાં કોઈ સ્થળ જોતું હોય તો એ કચ્છ છે. જ્યાં આધુનિક દુનિયાની કોઈ હવા લાગી નથી. જેમનું તેમ પડી રહ્યું છે. ત્યાં અત્યારે તો દુષ્કાળ છે. તેમાં મધ્યસ્થ સરકાર લાખો રૂપિયા ખર્ચી રહી છે. સાથે સાથે કંડલાને કરાંચી બનાવવાની યોજના તૈયાર થઈ રહી છે. તેની સાથે બે રેલ્વે જોડવાનો પ્રયત્ન છે. સિંધીઓ બંદરની પાસે મોટું નગર વસાવવાના છે. મોટું એરોડ્રામ બનવાનું છે. આમ ચારે તરફથી કચ્છની સિક્કલ બદલવાનો પ્રયત્ન થઈ રહ્યો છે. આ બંદરનો વિકાસ ત્રણ તબક્ક થયો. પહેલો તબક્કો ૧૯૪૯ થી ૧૯૫૫માં પૂરો થયો. ૮મી એપ્રિલના રોજ ૧૯૫૫માં નહેરૂના હસ્તે બંદરને ખુલ્લુ મુક્યું. પછી ૧૯૫૭માં ૧૧૫૯ મીટર લાંબી અને ૯.૬ મીટર પહોળી જેટલી બંધાઈ કંડલા બંદર પાસે મોટા ગોડાઉનો તેલ સંગ્રહવા માટેનાં મોટા કૂવાઓ અને પેટ્રોલીયમ સિવાયની પ્રવાહી વસ્તુઓનાં વાહન માટે પાંચ પાઈપલાઈન છે. બંદરનો વહીવટ ભારત સરકાર પોર્ટ ટ્રસ્ટ દ્વારા થાય છે. ઉપરાંત મધ્યસ્થ વેર હાઉસીંગ કોર્પોરેશન, ગુજરાત વેર હાઉસીંગ તથા ખાનગી વ્યક્તિઓની વખારો, વિવિધ તેલ કંપનીઓ, ૩.૪૧ લાખ ટન પેટ્રોલિયમ પેદાશ સંધરવા માટેની ૪૩ ટાંકીઓ છે. બંદરથી ગોડાઉન સુધી માલની હેરફેર માટે રેલ્વે સાઈડીંગ છે. ભરતી માપવા ઓટોમેટીક ટાઈડગેજ છે. સ્ટીમબરોને બંદર પાસે સલામત રીતે લાવવા પાયલોટ છે. કંડલામાં વરસાદી દિવસોમાં ૩૩૫ મી.મી. વરસાદ પડે છે. એટલે કે આખું વર્ષ માલની હેરફેર થઈ શકે છે. વાવાઝોડાનો ભય નથી. (૪) કંડલા બંદરનો વિકાસ -
૪.૧ આયાત-નિકાસનાં સંદર્ભે -
કંડલા બંદરે પેટ્રોલિયમ પેદાશો, ફોસ્ફરક એસીડ, અનાજ, ખાદ્યતેલ, ખાતર, યુરીએટ પોટાશ, રોકફેસેટ, ગંધક, ઝાલ્ક, સલ્ફટ, ત્રાંબાના ગઠ્ઠા, સિમેન્ટ, ન્યુઝ પ્રિન્ટ વગેરેની આ બંદર મારફત આયાત થાય છે. કંડલા મુખ્યત્વે આયાતી રહ્યું છે.
આલ્કોહોલ, ચોખા, ખાંડ, મીઠું, ગુવાર, હાડકાનો ભુક્કો, બેન્ટોનાઇટ, ત્રાંબાના રીવેટ, બોકસાઈટ, ચીરોડી, ચા, ઢોર, રૂ વગેરેની આ બંદરોથી નિકાસ થાય છે. આઝાદી પૂર્વે કંડલામાંથી ફકત મીઠાની નિકાસ થતી હતી. કંડલાના કુલ વેપારમાં પરદેશ સાથે વેપારનો હિસ્સો ૬૩૪ છે. પેટ્રોલિયમ પેદાશોની આયાત આરબ, અમીરાત, કુવૈત, સાઉદી અરેબીયા, ઇરાન, ઇરાકથી થઈ હતી. લોખંડનાં ભંગારની આયાત યુ.એસ.એ., રશિયા, ફ્રાન્સ, સિંગાપુર, નેધરલેન્ડ, મલેશિયા, ખાંડની આયાત થાઈલેન્ડ, ચીન અને મલેશિયાથી થાય છે. પેટ્રોલ્યમ અને ખાતર માટે વાડીનાર મહત્ત્વના એકમનો વિકાસ થયો છે.
૪.૨ વાહન-વ્યવહારના સંદર્ભે .
કંડલા બંદરની સ્થાપના થઈ તે પહેલાં થોડા ભાગમાં રેલ્વે હતી. તે પછી કચ્છનું હિન્દનાં બીજા ભાગ સાથે રેલ્વે જોડાણ થયું. ઉત્તર ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર, રાજસ્થાન, દિલ્હી, હરિયાણા, પંજાબ, જમ્મુ-કાશ્મીર, પશ્ચિમ ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્ય ભારતનો થોડો ભાગ બંદર થવાથી સંપર્કમાં આવ્યાં. ઈ.સ. ૧૯૬૪-૬૯નાં ગાળામાં ૨૩૪ કિ.મી. લાંબો જૂડ કંડલા બ્રોડગેડ રેલ માર્ગ બન્યો. પૂર્વ રાજસ્થાનનો ભાગ સીધા સંપર્કમાં આવ્યો. વિરમગામ, અમદાવાદ, હિમંતનગર, ઉદેપુર લાઈન સાથે જોડાઈ ગયો છે. કંડલાથી ખારાઘોડા-વિરમગામ લાઈન થઈ.
ઈ.સ. ૧૯૬૮માં કંડલા અમદાવાદને જોડતો ૮ એ રાષ્ટ્રીય ધોરી માર્ગ ગાંધીધામ, ભચાઉ, મોરબી, વાંકાનેર, ચોટીલા થઈને અમદાવાદ, હિમંતનગર, વડોદરા, અંકલેશ્વરનું સીધું જોડાણ થયું. કચ્છમાં કોસ્ટલ ધોરી માર્ગ કંડલા, લખપત, જર્મો, માંડવી, મુદ્રાને જોડે છે. સુરજ ધારીનાં પુલ દ્વારા રાજકોટ, મોરબી, ટંકારા તરફનો રાજ્ય ધોરી માર્ગ મળતાં રાજકોટ, જૂનાગઢ, જામનગરનો સંપર્ક વધ્યો. ૧૯૫૨માં કંડલા વિમાની મથક બન્યું.
પથિક – એપ્રિલ ૧૯૯૮ * ૧૫
For Private and Personal Use Only
