________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Lyric
૧૧ર
Lyrical
નાટક પ્રેમીથિયસ અનબાઉન્ડ—Prome- (૧) તાર્મિ; (૨) ગિનિત્ત theus Unbound નામનું છે. યુરોપનું
તમિદં (૨) પ્રિધાનં-ઝર્ષમાંસુવિખ્યાત ભાવપ્રધાન નાટક ગેઈથેનું કાઉન્ટ
રત્ત તાર્જિવમ્. તો પછી કાવ્યશાસ્ત્રFoust. ૮. સંગીતમય રાગધ્વનિકાવ્ય |
પરિભાષામાં ઊર્મિકાવ્ય ઊર્મિગીત ઊર્મિ
ગીતિને ઠેકાણે આ વધુ ટકે ઉમિક શબ્દ [ ૨. મ. ].
કેમ દાખલ ન કરો : કાવ્ય, ગીતિ, ગીત, છઠ્ઠી પરિષદુ, ૧૫: સ ગીતમય રાગધ્વનિ
કૃતિ, કે પદ્ય જેવું નામ અધ્યાહાર લઈને અર્થ ( Lyrical) કાવ્ય માટે લોકબદ્ધ રચના
કરવો પડે, જાતે વિશેષણ તેને નામ ગણવું જેટલું જ ગરબીનું સામર્થ્ય છે.
પડે, તે કરતાં કાવ્ય, ગીત, કે ગીતિ જેવા ૯. વીણાકાવ્ય [દ. બા] જુઓ Ballad. શબ્દના સ્પષ્ટ સંયોગથી જે તે નામ છે, ૧૦. ઊર્મિગીત [બ. ક.]
અને અર્થબોધ માટે વધારે સરલ છે, એવા, ક. શિ. ૧૭ઃ એ પ્રવાહી તેટક હવે તે નવીન
ઊર્મિકાવ્ય આદિ શબ્દો મહને તે (ગુજરાતી પણ ના ગણાય. મણિશંકર, કલાપિ, વગેરેનાં
માટે) વધારે સારા લાગે છે; અગર જે કે હું એ છંદમાં રચાયેલાં ઉત્તમ ઊર્મિગીત (4yrics)
પણ કઈ કોઈ ઠેકાણે વધારે ટુંક ઊર્મિક
શબ્દ વાપરવામાં દોષ તો નથી, એટલું જ સારી પેઠે લોકપ્રિય થઈ ચૂકયા છે. .. માટે
નહીં પણ સામાન્ય વ્યવહારમાં એ શબ્દ વધુ “સ્વાનુભવરસિક” કાવ્ય, “આત્મલક્ષી” કાગ્ય
પ્રસરશે તે એને જ મુખ્ય શબ્દ લેખે સ્વીકારી વગેરે શબ્દો સ્વ. નવલરામ, રા. બ. રમણભાઈ,
લેવા તૈયાર છું. આદિએ યોજ્યા છે. પારિભાષિક શબ્દમાં
Dramatic lyric, પાત્રલક્ષી પદાર્થની મુખ્ય વિશિષ્ટતાનું સ્પષ્ટ કથન,
ઊર્મિકાવ્ય [બ. ક.] સરલતા, અને લાઘવ ત્રણે હોય તો સારું એવી બુદ્ધિથી આ નવો શબ્દ ઘડયો છે.
લિ. ૧૮ : અન્યલક્ષી (પાત્રલક્ષી) ઊમિ. ૧૧. ઊર્મિકાવ્ય, ઊર્મિગીતિ, કા માટે અંગ્રેજીમાં ડેમૅટિક લિરિક નામ રૂઢ • ઊભિમુકતક [બ. ક.]
થયું છે. આ નામમાં બે દોષ છે. ઊર્મિપ્રધાન
નાટક મેટે ભાગે ડેમેટિક લિરિકે કહી શકાય લિ. ૧૬૦-૧: કવિતા માત્ર સુસ્પષ્ટ
એવાં હોય તો પછી લિરિકના એક પેટા કલ્પનાથ મધુર સુગ્ડ, તેજોમય વગેરેની સાથે
વિભાગને માટે આ નામ ગોટાળા ઉત્પન્ન સાથે ઊર્મિવત પણ હોવી જોઈએ, અને
કરનારું છે. વળી ડ્રામા એટલે દય કાવ્યનું આમાંથી જે ઊર્મિપ્રધાન તે કવિતા લિરિક;
મુખ્ય લક્ષણ કે કઈ રીતના તખ્તા ઉપર તે જે ઊર્મિક, ઊર્મિકાઓ માટે સર્વસામાન્ય
કેચ હાવભાવ સાથે ભજવાય, એ અંશ આ શબ્દ ઊર્મિકાવ્ય. વળી કૃતિ કૃતિના બીજા ગુણ
પેટા વિભાગમાં નહીં, આ તો લિરિક અને જોઈને તેને વ્યતા પ્રમાણે ઊર્મિગીત, ઊર્મિ- શ્રાવ્ય, માટે “પાત્રલક્ષી ઊર્મિકાવ્ય નામ જ ગીતિ, ઊર્મિ મુકતક કહી શકાય; જે કે ઊર્મિ- વધારે સારું છે. કાવ્ય શબ્દને પ્રદેશ આ ત્રણે પેટા શબ્દના
Meditative lyric, ELCH5 પ્રદેશને એકત્ર લઈ, તે કરતાં પણ વિશાલ છે. સંગીત [ન. .] જુઓ Lyric.
૧૨. ઊર્મિક, ઊમિકા [બ. ક.] Pathetic lyric, PRACH5 200 લિ. ૮૨-૩:
[ન. .] જુઓ Lyric. ઊર્મિક પ્રજન્ન ઊર ગગનનું હલાવતાં; Lyrical, ઊર્મિપ્રધાન [બ. ક.] ઊમિકે ત્રુટન્ત ઊર અવનિનું પલાળતાં.
. ૧, ૩, ૩૯ઃ લિરિકલ (ઉર્મિપ્રધાન) હોય (ઊર્મિક ઉર્મિકાવ્ય. વલ્સ પ્રત્યયના અનેકા- તે જ કવિતા: જેમાં હૃદયતત્ત્વ પ્રધાન વા સર્વોર્થમાંથી ત્રણ કે તેમનો ગમે તે લેતાં “ઊર્મિક પરિ ના હોય, તેને કવિતા-કવિતા ! કેમ જ શબ્દનો “ઊર્મિક કૃતિ તે ઊમિક” એવો અર્થ કહેવાચ ! બેસે છે. વનના આ ત્રણ અર્થની ફોડ નીચે
Lyrical drama, ભાવપ્રધાન પ્રમાણે –
નાટક 'હા. દ. જુઓ lyric. પૂર્વાર્ધ સમાપ્ત
For Private and Personal Use Only
