Pandit Pravar Jain Kavi Shrimad Devchandraji

Author(s): Manilal M Padrakar
Publisher: Z_Jain_Sahitya_Sambandhi_Lekhono_Sangraha_005198_HR.pdf

Page 9

શ્રીમદ્ દેવચ'દ્રજી
૧૨૩
એક પૂતુ' જ્ઞાન,
શ્રી જ્ઞાનસારજીએ સાધુપદ સજાયના ટખામાં જણાવ્યું છે કે શ્રીમદ્ન એક પૂર્વનું જ્ઞાન ( અતિ ચ ક્રાનુિં–દિવ્ય જ્ઞાન ) હતું. આ પરથી શ્રીમદ્દ્ની મહત્તા–પ્રતિષ્ઠાને વિદ્વત્તા સમાન્ય હતાં એ સ્પષ્ટ થાય છે.
શ્રીમા સમકાલીન
મુનિએ.
સાક્ષર કવિ પંડિત મુનિવરામાં ભારતવર્ષના મહા સમર્થ વિદ્વાન મહામહેાપાધ્યાયજી શ્રીમદ્ યશૅાવિજયજી, કે જેમના જેવા ભક્તસમકાલીન જૈન સાક્ષર કવિ-જ્ઞાની-કયેાગી મહાત્મા વિરલ જ થયા હશે, તે મુખ્ય છે. તેઓ જૈન કામમાં સમાન્ય ધર ધર અને સ અનુયાગમાં ગીતા હતા ( જેમનુ જીવન તથા ગુર સાહિત્ય એ નિબંધ પ્રાતઃસ્મરણીય આચાર્ય શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરજીએ શ્રી ચેાથી ગુર સાહિત્ય પરિષદમાં રજુ કર્યાં હતા. ) તેમણે માત્ર ન્યાય એ વિષય ઉપર જ ૧૦૮ ગ્રંથા રચ્યા છે અને એકદર બે લાખ ક્ષેાકના જે રચાયિતા હતા. તદુપરાંત બીજા શ્રી દાનવિમળસૂરિ, જેમની અનેક કૃતિ વિદ્યમાન છે, તથા શ્રી જિનવિજયજી તથા શ્રી પદ્મવિજ ચ્છ તથા શ્રી વિનયવિજયજી જે શ્રીપાલ રાસ જેવા મહારાસના કર્તા, કલ્પસૂત્રની સુખએધિકા ટીકાના રચયિતા, શત્રુંજયસ્તવન તથા શાંતસુધારસ ગ્રંથના પ્રણેતા; તથા ચંદરાજાના રાસના કર્તા શ્રી મેાહનવિજયજી તેમ જ ઘણું કરીને મહાન આત્મજ્ઞાનદિવાકર શ્રી આનંદધનજી, તથા પતિપ્રવર કવિરત્ન ઉદયરત્નજી જેવા મહા પ્રખર સાક્ષર વિદ્રાના શ્રીમા સમકાલીન હતા, જેમની અદ્ભુત કૃતિઓથી જન તેમ જ જૈનેતર સમાજ વમાનકાળે પણ ગ્ય છે. આ પૈકી ઘણાખરાને શ્રીમદ્ સાથે બહુ સારે। સમાગમ હતા એમ સંભવે છે, ને કેટલાક વિદ્વાનને તે। શ્રીમદ્દે અધ્યયન કરાવેલ હતું.
શ્રીમદ્ અને સમકાલીન મુનિરત્નાએ ગુર્જર સાહિત્યને ઘણી જ સુંદર રીતે પેખ્યું છે. ગુર્જર ભાષામાં અનેક ચિરંજીવ અદ્ભુત રાસાએ, ઢાળા, સ્તવના, અધ્યાત્મજ્ઞાનના તથા વૈરાગ્યના રસિક પ્રથા તથા સંસ્કૃત માગધી ભાષાના ગ્રંથાપર સરળ વિવેચના યા ભાષાંતરી કરી તથા લખી ગુર્જર સાહિત્યને ઘણું જ પોપ્યું છે, અને આ સત્ય ગુર્જગિરાના ઉપાસકેાથી અજ્ઞાત નથી જ, તે આ કૃતિ વાંચ્યાથી તે પ્રતીત પણ થશે.
શ્રીમદ્ યોાવિજયજી મહારાજના સમાગમમાં શ્રીમદ્ આવ્યા હાય એમ ચેાક્કસ લાગે છે. ઉપાધ્યાયજી શ્રીમદ્ યશેાવિજયજી સ. ૧૭૪૫ લગભગ સુધી જીવતા હતા અને શ્રીમદ્ તેઓશ્રીના સમાગમમાં આવ્યાથી તેમનું આત્મજ્ઞાન તરફ લક્ષ ગયુ હોય એમ અનુમાન થાય ઇં અને તેથી જ તેમણે શ્રીમદ્ યશાવિજયજીકૃત જ્ઞાનસાર પર જ્ઞાનમંજરી ટીકા લખી હાય, ને શ્રી યશેાવિજયજીની વિચારમાળાની પુષ્ટિ કરી હાય એમ સંભવે છે. પાટણમાં શ્રીમદ્ જ્ઞાનવિમલસૂરિ નેડે શ્રીમા સમાગમ થયેલેા પ્રતિત થાય છે. ૫. જિનવિજયજીને શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિએ ભગવતી વંચાવ્યું હતું અને તે સાલ લગભગ શ્રી જિનવિજયજીને શ્રીમદે વિશેષાવશ્યક વંચાવ્યું હતું, તેથી પાટણમાં બન્ને વિદ્વાનના સમામગ સભવે છે. શ્રીમદ્ અને જ્ઞાનવિમલસૂરી બન્નેએ મળી માનધન ચેવિીશીનાં છેલ્લાં બે
સમકાલીન વિદ્વાનેાનાં મિલન.