Pandit Pravar Jain Kavi Shrimad Devchandraji

Author(s): Manilal M Padrakar
Publisher: Z_Jain_Sahitya_Sambandhi_Lekhono_Sangraha_005198_HR.pdf

Page 8

૧૨૨
જેનવિભાગ આ પ્રમાણે શ્રીમના વિહાર ને ચાતુર્માસ ગુજરાત, કચ્છ, કાઠીયાવાડ, લાટ, મારવાડ, સિધ, પંજાબ આદિ દેશોમાં થયા હતા. સં. ૧૭૮૪ માં શ્રીમદે શત્રુંજય પર્વત પર પ્રતિષ્ઠા કરાવી છે એમ શિલાલેખ પરથી
જણાયાનું શ્રીયુત મોહનલાલ દીલચંદ દેશાઈ જણાવે છે. તેમજ - પ્રતિષ્ઠાઓ, તેમના ગુરુની સાથે ૧૭૮૮ માં શત્રુંજય પર કુંથુ નાથજીની
પ્રતિષ્ઠા વખતે શ્રીમદ્ હાજર હતા, તથા અમદાવાદમાં સહસ્ત્રફણાની પ્રતિષ્ઠા વખતે તથા સમવસરણની પ્રતિષ્ઠા વખતે હાજર હતા. તેમજ લીમડીના દેરાસરના મૂલ નામની બે બાજુએ બે દેરીઓની પ્રતિષ્ઠા તેમણે કરાવી હતી. ઉપલબ્ધ સાહિત્ય આટલું જણાવે છે. બાકી અન્ય સ્થળની પ્રતિષ્ઠાઓ કે જે અપ્રકટ છે તેવી અપ્રસિદ્ધ અનેક હોવા સંભવ છે. શ્રીમદ્દ જૈન આગમોના પારગામી હતા. તેમણે અનેક સ્થળોના વિદ્વાન શ્રાવકેએ
પુછેલા દ્રવ્યાનુયોગ જેવા ગહન વિષયના પ્રશ્નના ઉત્તર શ્રીમદુની મહત્તા, પ્રતિષ્ઠા સરપણે સત્વર અને સંતોષકારક રીતે આપ્યા છે. પ્રજોત્તર - તથા વિદ્વત્તા. નામે શ્રીમ ગ્રંથ તેની સાક્ષી પૂરે છે. તે સમયના વિદ્વાનમાં
તેમની મહત્તા, પ્રતિષ્ઠા તથા વિદ્વત્તા ઘણું સારી રીતે વિસ્તરેલાં હતાં. ખરતર ગચ્છમાં તે વખતે તેમના સમાન કોઈ વિદ્વાન હય, એમ તત્કાલીન ગ્રંથે અવલોકતાં અવધાતું નથી. તપાગચ્છના સંવેગી સાધુઓમાં પણ તેમની મહત્તા ઘણી હતી. તેમજ મહત્તામાં વૃદ્ધિ કરનાર આત્મગુણો વડે શ્રીમદ્ વિભૂષિત પણ હતા જ. તપાગચ્છના સંવેગી વિઠાને પછી પં. જિનવિજયજી તથા પં. ઉત્તમવિજયજી જેવા પંડિતેવિધાને-કવિઓ અને જ્ઞાનીઓના તેઓ વિદ્યાગુરુ હતા. તપાગચ્છ અને ખરતર તથા અચળગચછના વિદ્વાન મુનિવરેામાં ઘણે પ્રેમભાવ હેઈ, શ્રીમતી ગુણાનુરાગ-દ્રષ્ટિ-સમભાવ વિદ્વત્તા અને આત્મજ્ઞાનની અદ્ભુતતાને લીધે તે ગચ્છના સાધુઓમાં તેમની મહત્તા, પ્રતિષ્ઠા અને વિદ્વત્તાની ખ્યાતિ તેમની હયાતીમાં જ ઘણાં વધ્યાં હતાં. શ્રીમાન પં. પદ્મવિજયજી કે જેઓ પંચાવન હજાર ગાથાના રચયિતા પદ્મદ્રહ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે તે, શ્રી ઉત્તમવિજયજી નિર્વાણ રાસમાં કથે છે કે –
ખરતર ગચ્છ માંહે થયાંરે, નામે શ્રી દેવચંદરે ! જેન સિદ્ધાંત શિરોમણિરે લોલ !
વૈદિક ગુણવૃંદરે ! દેશના જાસ સ્વરૂપની રે લોલ! ઇત્યાદિથી શ્રીમદની વિદ્વત્તાની તથા સાધુ તરીકેની મહત્તાની સ્તુતિ કરી છે. તપગચ્છમાં શ્રી પદ્મવિજયજી પન્યાસની પ્રતિષ્ઠા ઘણું છે. શ્રીમદને તેમણે સંસારીપણામાં (પંજાશા તરીકે) તથા સાધુપણામાં ઘણો સમાગમ કરેલો હતો. તેઓએ શ્રીમને સ્વાનુભવ કર્યા બાદ શ્રીમદ્ભ જનસિદ્ધાંતશિરોમણિ એવા પદથી નિવાજ્યા છે તથા ધર્માદિકગુણના વંદ તરીકે પ્રકાશી, તેમની દેશના (ઉપદેશ) સ્વ-રૂપની અર્થાત આત્મસ્વરૂપને પ્રકાશનારી છે, એમ પ્રતિપાદન કર્યું છે. સગપક્ષિ મણિશેખર પં. પદ્ધવિજયજી જેવા મહાન વિદ્વાન અને ગુણાનુરાગીએ શ્રીમદ્દની પ્રતિષ્ઠા-વિધતા અને મહત્તાની આ રીતે વિશ્વમાં અમર ખ્યાતિ કરી છે. .