Mahavir ka Buniyadi Chintan

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 22

ਹੱਥ / ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ / ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਤਹਿ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਠਦੀ ਹੋਈ ਉਪਾਦਾਨ ਸੱਤਾ ਅਤੇ ਛੁਪੀ ਹੋਈ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਅਪਾਰ ਸੰਭਾਵਨਾ ਤੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਅਪਣਾ ਡੂੰਗਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। | ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਲਈ ਅਸੀਂ ਉਪਾਦਾਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਾ ਦੇ ਕੇ ਮਹਾਵੀਰ ਸਾਨੂੰ ਹੰਕਾਰ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਲਈ ਨਮਿਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੰਭਾਲ ਕੇ, ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਤੁਛਤਾ ਦੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਬਚਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਪਰ ਦੁਸਰੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਕੁਝ ਹਾਂ ਵੀ, ਇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਵੱਖ ਹਾਂ, ਅਪਣੇ ਕਮਰੇ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹਾਂ ਪਰ ਦੁਸਰੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਕਮਰੇ ਦੇ ਦਰਵਾਜੇ ਦੁਸਰੀਆਂ ਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੁਲਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਕਲੇ ਵੀ ਹਾਂ ਅਤੇ ਭੀੜ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ, ਭੀੜ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਸਾਡੀ ਹੋਂਦ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭੀੜ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਵਿਚ ਵੀ ਸਾਡੀ ਯਾਤਰਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਹਿਕਤਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਅਸੀਂ ਅਪਣੀ ਹੋਂਦ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਬਣਾ ਕੇ / ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਹ ਅਦਭੁਤ ਕਾਰੀਗਰੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਕੀਤੇ ਨਾ ਕੀਤੇ ਇਹ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਗਣਤੰਤਰ ਸੰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਨਹੀਂ
ਹੈ?
ਨਮਿਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਘੱਟ ਪੂਜਨ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਜੈਨ ਮਹਾ ਮੰਤਰ ਨਸਕਾਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਟੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਅਰਹੰਤਾਂ | ਅਰਿਹੰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਮਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਧ ਸਾਰੇ ਅੱਠ ਕਰਮਾਂ (ਚਾਰ ਘਾਤੀ, ਭਾਵ ਗਿਆਨਾਵਰਨੀਆ, ਦਰਸ਼ਨਾਵਰਨੀਆ, ਮੋਹਨੀਆਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਾਏ, ਨੌਂ ਦੀਆਂ ਕਰਮ ਵਰਗਨਾਵਾਂ ਅਰਥਾਤ ਕਰਮ ਪੁਦਗਲ ਜੋ ਆਤਮਾ ਦੇ ਗਿਆਨ, ਦਰਸ਼ਨ, ਰੂਪ ਦੇ ਮੂਲ ਸੁਭਾਵ ਨੂੰ ਢੱਕਦੇ | ਰੋਕਦੇ (ਪਰਦਾ ਕਰਦੇ) ਹਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਨ ਦਿੰਦੇ, ਚਾਰ ਅਘਾਤੀ ਕਰਮ ਭਾਵ ਵੇਦਨਿਆ, ਆਯੂ, ਨਾਮ ਅਤੇ ਗੋਤਰ ਨਾਮਕ ਉਹ ਕਰਮ ਵਰਗਨਾਵਾਂ ਭਾਵ ਕਰਮ ਪੁਦਗਲ ਜੋ ਜੀਵ ਨੂੰ ਸੁਖ, ਦੁੱਖ, ਗਤੀ, ਭਾਵ ਉਮਰ ਧਾਰਨ ਮਨੁੱਖ ਆਦਿ ਪਰਿਯਾਏ ਅਤੇ ਉੱਚਾ ਨੀਵਾਂ ਕੁਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ
14