Mahavir ka Buniyadi Chintan

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 31

ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਅਜਿਹੀ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਪਾਪ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਉੱਲਟ ਠੀਕ ਵਿਰੋਧ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਵਸਤੁ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਕਾਬੂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹਮਲਾਵਰ ਹੋਕੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਅਸੀਂ ਕਰੋਧ, ਮਾਨ, ਮਾਇਆ, ਲੋਭ ਜਿਹੇ ਕਸ਼ਾਏ ਦੀ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਕਠੋਰ ਕਰਮ ਬੰਧਨ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਫਲ, ਫੁੱਲ, ਤੋੜਨ ਜਾਂ ਦੱਰਖਤ ਉਖਾੜਨ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਤੋਂ ਪਸ਼ੂ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕਤਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਪ
ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਸਾਰੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਛੇ ਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੈ - ਜੀਵ (ਆਤਮਾ), ਪੁੱਗਲ, ਧਰਮ, ਅਧਰਮ, ਅਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਕਾਲ। ਜੀਵ ਦੂਵ ਅੰਨਤ ਹੈ, ਪੁੱਗਲ ਉਸ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅੰਨਤ ਹੈ, ਧਰਮ, ਅਧਰਮ ਅਤੇ ਅਕਾਸ਼ ਵ ਇਕ ਇਕ ਹਨ। ਕਾਲ ਵ ਅਸੰਖਿਆਤ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਚੇਤਨ ਹੈ, ਇਸੇ ਲਈ ਮਹਾਵੀਰ ਉਸ ਨੂੰ ਜੀਵ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਵ ਅਚੇਤਨ ਹਨ, ਪੁਦਗਲ ਮੂਰਤ (ਸ਼ਕਲ) ਵਾਲਾ ਹੈ, ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਦ੍ਰਵ ਅਮੁਰਤ ਸ਼ਕਲ ਰਹਿਤ ਹਨ। ਰੂਪ, ਰਸ ਗੰਧ, ਅਤੇ ਸਪਰਸ਼ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਸਕਦੇ। ਜੀਵ ਅਤੇ ਪੁੱਗਲ ਕਿਆਸ਼ੀਲ ਹਨ, ਬਾਕੀ ਚਾਰੇ ਦ੍ਰਵ ਕ੍ਰਿਆ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਧਰਮ, ਅਧਰਮ ਅਕਾਸ਼ ਅਤੇ ਕਾਲ ਸਿਲਸਿਲੇਵਾਰ ਗਤੀ, ਸਥਿਤੀ ਅਵਗਾਹਨ ਜਾਂ ਅਵਕਾਸ਼ (ਸਥਾਨ ਦੇਣਾ) ਅਤੇ ਪਰੀਣਮਨ ਜਾਂ ਰੂਪਾਂਤਰਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹਨ। ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ (ਆਮ) ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਅਪਣੇ ਪ੍ਰਚਲਤ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਤਮਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਰੂਪ / ਵਰਨ ਰਸ ਗੰਧ ਅਤੇ ਸਪਰਸ਼ ਵਾਲਾ ਜੋ ਕੁਝ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਭ ਪੁਦਗਲ ਹੈ। ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਪੁਦਗਲ ਦਾ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਪਰੀਆਏ ਪ੍ਰਕਾਰ / ਭੇਦ | ਅੰਸ਼ / ਅਵਸਥਾ) ਮੰਨਦੀ ਹੈ। ਦੇਹ ਵੀ ਪੁਦਗਲ ਹੈ, ਚੇਤਨ ਆਤਮਾ ਤੋਂ ਉਸ ਦਾ ਸੰਜੋਗ ਟੁੱਟਦੇ ਹੀ, ਉਸ ਦਾ ਅਚੇਤਨਪੁਨਾ ਅਤੇ ਪੁੱਗਲ ਰੂਪ ਤੁਰੰਤ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਜੀਵ
23