Mahavir ka Buniyadi Chintan

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 25

ਕਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ ਸਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਸਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਿਅਕ ਚਰਿੱਤਰ ਤਿੰਨਾ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੀ ਮੋਕਸ਼ ਮਾਰਗ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਇਹ ਤਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਭੇਦ ਰਹਿਤ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਨੂੰ ਹੀ ਰਤਨ ਤੁਯ (ਤਿੰਨ ਰਤਨ) ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਟੂਟੀ / ਵੰਡੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਇਸੇ ਭੇਦ ਰਹਿਤ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਮੋਕਸ਼ ਮਾਰਗ ਤੇ ਵੱਧਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਲਈ ਸਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਪਹਿਲੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਦਰਸ਼ਨ ਅੰਦਰਲਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਗਿਆਨ ਬਾਹਰ ਦਾ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੰਦਰਲਾ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਦਾ | ਬਾਹਰ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਗਿਆਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੱਤਵਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸ਼ਰਧਾ ਜਨਮ ਲੈ ਚੁਕਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾ ਜਾਂ ਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ / ਤੱਤਵ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉੱਪਰ ਵਰਨਣ ਤੱਤਵਾਰਥ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਵਰਨਣ ਸਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ, ਸਮਿਅਕ ਗਿਆਨ ਵਿਜ਼ਾ। ਪਾਸਪੋਰਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਵਿਜ਼ਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਸੰਪੂਰਨ ਚਿੰਤਨ ਸਮਿਅਕ ਏਕਾਂਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਤਮਾ ‘ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਅਤੇ ਦੇਹ ਤੋਂ ਉਸ ਦੀ ਭਿਨਤਾ ਤੇ ਗਹਿਰਾਈ ਅਤੇ ਅਟੁੱਟ ਸ਼ਰਧਾ ਹੀ ਸਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਹੈ। ਅਦਿੱਖ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਇਹ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਵਿਅੱਕਤੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰਤੱਖ ਅਨੁਭਵ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਰਤਨ ਤ੍ਰ ਨਾਲ ਸੰਪਨ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ, ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਲਈ ਦੇਹ ਦੀ ਕੋਈ ਔਕਾਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਦੇਹ ਦੀ ਕੋਈ ਔਕਾਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਦੇਹ ਦੀਆਂ ਸੰਤਾਨਾਂ - ਹਿੰਸਾ, ਕਰੋਧ, ਲੋਭ, ਮੋਹ, ਪਰਿਗ੍ਰਹਿ ਚੋਰੀ ਆਦਿ ਭਲਾ ਕਿਵੇਂ ਟਿਕ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ? ਮਹਾਵੀਰ ਦੇਹ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਉਹ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਮੁੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਮਿਆਨ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਪਿਆ ਰਹਿਣ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
17