Kavya Prakasha Khandana

Author(s): Siddharshi Gani, Rasiklal C Parikh
Publisher: Singhi Jain Shastra Shiksha Pith Mumbai

Page 132

दशम उल्लास
मानमस्या निराकर्तुं पादयोर्मे पतिष्यतः । उपकारायं दिष्टषेदमुदीर्ण घनगर्जितम् ॥ समं समतया योगो यदि संभावितः कचित् ॥
(का० १२५, उ० ) अयमनयोर्योगः उचितः इत्यध्यवसानं चेत् तदा समनामालङ्कारः । इदं सद्योगे असद्यो - गे [च] । क्रमेणोदाहरणानि 'त्वमेव सौन्दर्ये' त्यादि ।
द्वितीयं यथा -
सुमहद्विचित्रमेतत् समुचितरचने विधिश्वतुरः । आस्वाद्यं निम्बफलं तस्य यदास्वादकः काकः ॥ [ 'चित्रं चित्रं बत बत महच्चित्रमेतद्विचित्रम्' इत्यादि । ]
पुनः पुनरुक्तिः संभ्रमातिशयार्थी । एतन्महच्चित्रं सर्वोत्कृष्टं पारमेश्वरं चित्रकर्म संसाराख्यं विचित्रं वर्त्तते । यथायोग्यमत्र सम्बधो दुर्लभः । प्रायेण सामग्र्यविधौ गुणानां पराङ्मुखी विश्वसृजः प्रवृत्तिः ।
'म रत्नमुपद्रवेण सहितम् ।' 'देहिनां सदृशा योगा दुर्लभा जगतीतले ।'
I
इत्याचक्कत्वादित्यर्थः । एवं सति विधाता क्वचिद् दैवादुचितरचना संविधाता जाता । इदं चित्रम्, चित्रमत्यद्भुतमित्यर्थः । बत बत महान् संतोषः । बतामन्त्रणसंतोषखेदानुक्रोशविस्मये । यत् निम्बानां विचुमन्दानां आखादनीया परिणते फलानां स्फीतिः । यच्चैतस्याः कवलनं प्रासः तस्य कला शिक्षा तत्र कोविदः कुशलः काकलोको विधात्रा सृष्टः इत्यर्थः । कचिद् यदतिवैधर्म्यान्न योगो घटनामियात् ।
कर्तुः क्रियाफलं नैवामर्थश्च विषयो द्विधा ॥ (का० १२६ )
द्वयोरत्यन्त विलक्षणतया यदनुपपद्यमानतयैव योगः प्रतीयते । यच्च किञ्चिदारभमाणः कर्त्ता क्रियायाः प्रणाशात् न केवलमभीष्टं तत्फलं लभते यावदप्रार्थितमनर्थमासादयति । सद्विरूपो विषमः । क्रमेणोदा ०
LO
शिरीपादपि मृङ्गी केयमायतलोचना ।
अये (यं) क्व च कुकूलाग्निकर्कशो मदनानि (न) लः || सिंहिकासुतसंत्रस्तः शशः शीतांशुमाश्रितः । जग्रसे साश्रयं तत्र तमन्यः सिंहिकासुतः ॥
૧૩
इयं शिरीषपुष्पादपि कोमलाङ्गी दीर्घनेत्रा क कुत्र ! अयं च मदनानलः कामाभिः [ १०५६,२] क ? कीदृश: ? कुकूलाभिः करीषाभिः तद्वत्कर्कशस्तीक्ष्ण इत्यर्थः । द्वितीयमुदा
मु. पु. एतत्पचमीटक्पाठात्मकं लभ्यते -
क्वचिद यदतिवैधर्म्यान श्लेषो घटनामियात् । कर्तुः क्रियाफलावासिनैचानर्थश्च यद् भवेत् ॥