________________ 250 ] પૈસે ? ધર્મ કે ધન? અહં કે અહં ? એની સ્પષ્ટતા આપણે કરવાની રહેતી નથી. તેનું વાસ્તવિક ચિત્ર તે એમના વ્યવહારમાં જ દેખાઈ આવે છે. એમનું હૈયું એ કોટીએ અર્થકામથી છલછલ ઊભરાતું હોય, અને જેના સંગીતકાર ભાવનાથી પૂજા ભણાવશે એવી ફેંકી દેવા જેવી, વજૂદ વિનાની વાહિયાત વાતો કરવી એનો કોઈ અર્થ નથી. અનંતજ્ઞાનીએ તો એવી સૂફિયાણી પિકળ ગુલબાંગોને ન મહાદંભ કે ભયંકર આત્મવંચના કહે છે. ત્રીજી વાત તો એમની એવી સરસ મખમલી અને ગુલાબી હોય છે, કે અમારા જેવા એક વિશિષ્ટ કળાકારની સુમધુર સંગીતકળાને તમો અવસરે નહિ સત્કારે, અને નહિ સન્માન તે એક કળાકારની વિશિષ્ટ કળાને ભયંકર દ્રોહ કર્યો ગણશે. એટલું જ નહિ, પણ કળા અને કળાકાર ઉપર અસિધારાને પ્રહાર કર્યાતુલ્ય ગણાશે, અને અમારી અમૂલ્ય કળાથી આત્મકલ્યાણ પામી મેક્ષમાં જતાં અને પુણ્યવંતે અટકી જશે. વાહ રે ! પ્રભુભક્તિમાં પર તરબળ કરીને, આત્મકલ્યાણ કરાવી મોક્ષમાં પહોંચાડનાર તમારી સડેલા ખેરા કોપરા જેવી પરેપકાર - પરાયા ભાવનાને કયા શબ્દોમાં નવાજવી? અને તમને કઈ કોટી ધન્યવાદ આપવા એ પણ એક અતિ ગહન સમસ્યા છે