Jain Shasan na Prabhavshali Mantro

Author(s): Jain University
Publisher: Jain University

Page 5

શક્તિ અને સમય નક્કી કરીને થોડો સમય ભાષ્ય – વાચિક, થોડો સમય ઉપાંશુ અને થોડો સમય માનસિક જાપ. આમ ત્રિવિધ જાપ ઉપર સંપૂર્ણ કાબુ આવી જાય છે. સંકલ્પ સાથે જ કાંઈ પણ પદ્ધતિમાં જાપને બદલી શકાય છે.
મનને વ્યવસ્થામાં રાખનાર માધ્યમ એ મંત્ર કહેવાય. આપણા મનની ગતિ કોઈપણ પદાર્થ કરતાં વધુ છે. આંખના પલકારા માત્રમાં તે માઈલો સુધી પહોંચી જાય છે. તેના ઉપર નિયંત્રણમાં મંત્ર મહત્ત્વનો ભાગ ભજવે છે. બહાર ફેંકાઈ જતી વરાળને નિયંત્રિત કરવામાં આવે તો એક પ્રકારની શક્તિ પેદા થાય છે. તેમ મનની શક્તિઓ આપણી જાણ બહાર ફેંકાઈ જતી હોય તેને નિયંત્રિત કરવી – રોકવી એ મંત્રનું કામ છે. આથી જ મંત્ર નિત્ય નિયમિત જપવાની આવશ્યકતા છે.
મંત્રના વાંરવાર ઉચ્ચારણને લીધે પ્રતિક્રિયારૂપ જે ગરમી ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી આ વીર્યશક્તિ બાષ્પરૂપ બને છે. અને શરીરમાં જ તેની ગતિ ઉર્ધ્વ બને છે તે શક્તિ મનુષ્યના મસ્તકમાં પહોંચી ઓજમાં તેનું રૂપાંતર થાય છે. મસ્તક એ મૂળ હોવાથી તે મૂળ મારફત શરીરના પ્રત્યેક અંગોમાં વહેંચાઈ સ્થિત થાય છે. પરિણામે વીર્યશક્તિનો એકત્રિત થયેલો જથ્થો જે એક સ્થાને નીચે ગતિ કરતો હોય તે સર્વ શરીરમાં વહેંચાંઈ જવાથી વાસનાવૃત્તિ ઓછી થઈ જાય છે. છતાં શક્તિનો વ્યય થતો નથી.
આ સઘળી પ્રક્રિયા અને વિકાસના આધારરૂપ મંત્રજાપ છે. મંત્રને પદ્ધતિસર જપવામાં આવે તો એક સર્જનાત્મક શક્તિ માનવીમાં પેદા થાય છે. આ અનુભવનો વિષય છે. સાધક આ જાપદ્ધતિ જાણીને મંત્રજાપ કરી પોતે અનુભવ કરે એ ઈચ્છવા યોગ્ય છે.
શ્રવણ કરતાં ઉચ્ચારણ, ઉચ્ચારણ કરતાં રટણ, રટણ કરતાં સહજ કુરણ, સહજ કુરણ કરતાં એકાકાર-તાદાભ્યભર્યું વિલોપન અને વિલોપન પછી એકાંતિક માતૃકામાં ચિત્તનું શૂન્યીકરણ આ બધાં એક એકથી ચડીયાતાં છે.
મંત્રજાપ કરનાર સાધક આ છ લક્ષણવાળો હોવો જરૂરી છે. ૧. ઉપશાંતચિત્ત – કષાયોના તાપથી રહિત (ક્રોધાદિથી રહિત ચંદન જેવો શીતલ હોય.)
એકાગ્રચિત્ત - આડા અવળા વિચારોને દૂર કરનાર. સુનિશ્ચિત
આનાથી મારું ઈષ્ટ સિદ્ધ થશે જ એવી અટલ શ્રદ્ધાવાળો. ઉપયુક્ત
ચાલુ જાપની ક્રિયામાં જ મગ્ન. અવ્યાક્ષિપ્ત ચિત્તની વ્યાકુળતા કે વ્યગ્રતા વિનાનો. ૬. વિરક્ત
વૈરાગ્ય સંપન્ન સમચિત્ત – રતિ અરતિના હુમલાથી પર (સર્વ ઉપરસમાન ભાવવાળો.)
આત્મ રક્ષા માટે “વજ પંજર' શ્રી નમસ્કાર મહામંત્રનો વિધિ પૂર્વક જાપ કરનારે જાપની શરૂઆતમાં નીચેના સ્તોત્રથી શરીરની રક્ષા કરવી. (૧) નવપદ સ્વરૂપ, સારભૂત પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર આત્મ રક્ષા કરવા માટે
વજાપિંજર સમાન છે. તેમનું હું સ્મરણ કરૂ છું. (૨) ૐ નમો અરિહંતાણે Lib topic 7.7 #5
www.jainuniversity.org