Jain Shasan na Prabhavshali Mantro

Author(s): Jain University
Publisher: Jain University

Page 1

૭.૭ જૈન શાસનના પ્રભાવશાળી મંત્રો
મંત્રવિજ્ઞાન
માનવીના શરીરમાં એક પ્રકારનો પ્રાણપ્રવાહ નિરંતર વહે છે. માનવીની બુદ્ધિ શરીરના પ્રાણપ્રવાહમાં રહેલ છે. પ્રાણ વાયુરૂપ સૂક્ષ્મ છે. જે અનુભવથી સમજી શકાય છે. એટલે તેનાં સાધનો પણ સૂક્ષ્મ હોય છે.
મન અને પ્રાણનો ઘણો નિકટનો સંબંધ છે. મનને ફરવાનું માધ્યમ પ્રાણ છે એટલે જ બે વ્યક્તિઓ વચ્ચે જે વાતચીત થાય છે અને મોજાંઓ ઉડે છે તે બહિર્માણના માધ્યમ દ્વારા બીજી વ્યક્તિ ઝીલે છે. માનવીનું મસ્તક પણ એક વિશિષ્ટ પ્રકારનું યંત્ર હોવાથી તે મોજાઓ શક્તિ અનુસાર ઝીલે છે.
માનવીના મસ્તકમાં ઘણી સૂક્ષ્મ નાડીઓ હોય છે. આ નાડીઓ અન્નના દોષો કફ, પિત્ત અને વાયુરૂપે ભરાયેલા હોય છે. અને બહારના વાતાવરણથી શ્વાસોશ્વાસ દ્વારા પણ ઘણા દોષો આવીને શરીરની નાડી જાળમાં ભરાય છે.
વૈજ્ઞાનિક નિયમ છે કે કોઈ પણ પદાર્થ ઉપર વારંવાર ફટકા મારવામાં આવે તો તેમાં ગરમી ઉત્પન્ન થાય છે. મંત્રવિજ્ઞાનમાં પણ આ નિયમ કામ કરે છે.
પ્રાણ એ જીવનશક્તિ છે. આ પ્રાણના સૂક્ષ્મ અણુઓ આપણા શરીરના અન્નમય કોષમાં અને હાડકાંઓની મામાં સ્થિત થઈને રહેલા છે. તેમજ લોહીના પરિભ્રમણમાં આ પ્રાણશક્તિ વહેતી હોય છે. નિત્ય નિયમસર મંત્રોચ્ચાર કરવામાં આવે તો જુદી જુદી નાડીઓનાં કેન્દ્રોમાં (મૂળાધાર, સ્વાધિષ્ઠાન, અનાહત, વિશુદ્ધચક્ર વગેરે) ઉપર પદ્ધતિસરના મંત્રોચ્ચાર અને ધ્યાન સાથે વાચિક જપ (ભાષ્યજ૫) સૌપ્રથમ કરવામાં આવે તો મંત્રોચ્ચારની ગરમીને લીધે નાડીજાળમાં રહેલા કફ, પિત્ત, વાયુ, છૂટા પડી દોષો દૂર થઈ જાય છે. અર્થાત સ્કૂલ શરીરના દોષો નાશ પામે છે. પ્રાણ પ્રવાહને શરીરમાં ફરવાની જગા મળે છે. આ પ્રાણ જીવન હોવાથી શરીરના અનેક દોષો બળી જાય છે. નિત્ય મંત્રજાપ કરવામાં આ એક વિશેષ હેતુ રહેલો છે.
આ કારણથી જ વાચિક, ઉપાંશુ અને માનસિક આ ત્રણે પ્રકારના મંત્રજાપની આવશ્યકતા છે. વાચિક મંત્રજાપથી સ્થૂલ શરીરની શુદ્ધિ થાય છે. ઉપાંશુ જાપથી સૂક્ષ્મશરીરની શુદ્ધિ થાય છે અનો માનસિક જાપથી જ્ઞાનમય શરીરની શુદ્ધિ થાય છે. આમ ત્રિવિધ – વાચિક, ઉપાંશુ અને માનસિક જાપ પદ્ધતિ ઉપર સંપૂર્ણ પ્રભુત્વ કરી લેવામાં આવે ત્યારે માનવીની પરાશક્તિઓને ઝીલવાની શક્તિ પણ પ્રાપ્ત થાય છે.
માનવીના મસ્તકમાં રહેલા જ્ઞાનતંતુઓ (નાડીઓ) ને નિત્ય પ્રક્રિયાદ્વારા (મંત્રોચ્ચારદ્વારા) શુદ્ધ રાખવી પડે છે. રાસાયણીક પ્રક્રિયા થાય પરંતુ ગરમીને લઈ લેવામાં આવે ત્યારે તે અટકી પડે છે. તેમ નિત્ય મંત્રોચ્ચારની ગરમી આપવામાં આવે તો સદા શુદ્ધ અવસ્થા રહે છે. માટે મંત્રઘોષ (મંત્રજાપ) નિયમિત થાય એ અતિ આવશ્યક છે.
Lib topic 7.7 #1
www.jainuniversity.org