Jain_Satyaprakash 1950 03

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 23

તલાબ અને કાંટા
જેને ગૌરવ આપનારી કેટલીયે હકીકત તરફ વિધાનની ઉપેક્ષા વૃત્તિ જેવાય છેએવી હકીકત તરફ અહીં સહુનું ધ્યાન દોરવામાં આવે છે.
બનારસ પાસેનું સારનાથ આજે બૌદ્ધોનું તીર્થધામ છે. એ સારનાથ નામ કયારથી પ્રચલિત થયું એને નિર્ણય કરે કરણ છે. પણ જૈન સાહિત્ય ઉપરથી જણાય છે કે પ્રાર્ ઐતિહાસિક કાળમાં અગિયારમા તીર્થંકર શ્રીયાંસનાથને જન્મ સિંહપુરી એટલે સારનાથમાં થયો હતો. આ જન્મસ્થાને આજે જૈન મંદિર ઊભું છે. વિદ્વાનોનું માનવું છે કે આધુનિક સારનાથનું નામ પ્રાગુ એતિહાસિક કાળમાં શ્રેયાંસનાથને અપભ્રંશ હોય એવા સંભવ છે.
જેનોના સમર્થ આચાર્યોએ હિંદુ રાજવીઓ ઉપર પ્રભાવ પાડવાના અનેક દાખલાઓ જૈન સાહિત્યમાંથી જાણવા મળે છે પણ કદર મુસ્લિમ બાદશાહને પણ જેમ ધમને રંગ લગાવામાં પિતાની વિદ્યાશકિતને ઉપયોગ કરી આક્ય છે.
સંવત ૧૭૩પની આ વાત છે, જ્યારે પં. ભીમવિજયજી ઔરંગાબાદમાં ચોમાસું રહ્યા હતા ત્યારે ત્યાંને નવાબ અસતખાનને પુત્ર જાલુફાર મ પ. જોતિષ વિદ્યાના પ્રખર ધુરંધર પંન્યાસજીને નવાબે તેની જન્મપત્રી ઉપરથી જ કહી દીધું કે, “ તમારે પુત્રને બે પહેરમાં આરામ થઈ જશે અને તમારી સાથે સાંજે જમવા બેસશે. વળી તેની પત્ની આજે પાંચ માસથી ગર્ભવતી હોવી જોઈએ.
આ વાસ્તવિક હકીકતથી નવાબને તેમની જ્ઞાનશક્તિ પ્રત્યે ખૂબ માન ઉપજયું અને તેમની સાથે ઘનિષ્ટ સંબંધ જામ્યા. સં. ૧૭૭૬માં બાદશાહ ઔરંગઝેબ અજમેર પર ચડી આવ્યા ત્યારે નવાબ અસતખાને પં. ભીમવિજયને ફરમાનપત્ર આપી અજમેર, મેતા, સેજત, જયારણ અને જોધપુર વગેરેના ઉપાયો જે ખાલસા કરી લીધા હતા તે પાછી અપાવ્યા ને એમના ઉપકારને બદલો એ રીતે વન્યો હતો,
જૈનાચાર્યોએ જૈનમંદિરે જેટલું જ મહત્વ ગ્રંથભંડારો સ્થાપવામાં આપ્યું છે. જેના પરિણામે આજે કેટલાયે નગરમાં જેના ગ્રંથભંડારે એમની ભૂતકાલીન ગૌરવગાથાને ઇતિહાસ પૂરા પાડે છે. કેટલાયે શ્રેષ્ઠીઓએ પિતાની અઢળક લક્ષ્મીને સદુપયોગ કરી એ દ્વારા દાનવીરની પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત કરી છે. એવા એક દાનવીરનો પરિચય પૂનાના ભંડારમાં રહેલા જીવાભિગમસૂત્રની એક પ્રશસ્તિ પૂરી પાડે છે.
એ પ્રશસ્તિમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, સં. ૧૫૫૭માં શ્રેષ્ઠીઓથી શોભતા ભીલડી નગરમાં પિરવાલ ચેકસી પાસવીરે ગ્રંથભંડાર સ્થાપીને ૬૬૦૦૦ કપૂર ગ્રંથ લખાવ્યા હતા અને ૫, શુભભૂષણે એ ગ્રંથને સંધ્યા હતા.