Jain_Satyaprakash 1948 09

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 14

ર૭ ] શ્રી જેને સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ ૧૪ (૫. ૧૨) માં આર્યા રહીન વાંચન માટે વિ. સં. ૧૭૮૦માં જ્ઞાનપંચમી કથાને બાલાવબોધ સંપૂર્ણ કરાયાનો ઉલ્લેખ છે. આ જ હાથપથી તે કનકકુશલગણિએ રચેલી જ્ઞાનપંચમી કથાનો પોતે રચેલો બાલાવબોધ છે એમ અસાંડેસરાએ કહ્યું છે. એને માટે એમણે કારણ દર્શાવતાં નીચે પ્રમાણે ઉલ્લેખ કર્યો છે--
મને મળેલી હાથમતમાં કર્તા તરીકે કનાશકનું નામ નથી, પરંતુ સ્વરચિત પચમીકથા ઉપરને તેમના બાલાવબોધ સુપ્રસિદ્ધ છે. તેમજ અન્યત્ર પણ એ વિષેની નોંધ મળે છે. (લીંબડી જ્ઞાનભંડારનું સચિપત્ર પૃ. ૬૪ તથા જૈન સાહિત્યને સંક્ષિપ્ત ઈતિહાસ, પૃ. ૫૯૧ તથા ૬૦૪), ૨ એટલે તેને કનકકુશળની કૃતિ માનવામાં કોઈ પ્રત્યવાય નથી.” - અહીં દર્શાવેસ કારણ ઉપરથી જ આ બાલાવબોધ કનકકુશલને જ છે એમ માનવા હું તૈયાર નથી. કનકસલના બાલાવબોધિની હાયથી ચાં હોય ત્યાંથી એને મેળવી અને બાલાવબોધ સરખાવી જોવા જોઈએ અને તેમ કરતાં એ એક જ જણાય તો હું એ વાતને અકાટચ પ્રમાણુ ગણું. આ કાર્ય અત્યારે મારાથી બને તેમ નથી. એટલે આ સંબંધમાં મને કેમ શંકા રહે છે તે જણાવું છું અને તેનું નિરસન કરવાનું કાર્ય તને ભળાવું છું.
(અ) કનકકુશલની જે કૃતિઓ મારા જેવામાં આવી છે તેમાં એમણે કર્તા તરીકે પિતાનું નામ આપ્યું છે. તે આ બાલાવબોધમાં કર્તા તરીકે ઉલ્લેખ કેમ નથી ?
(બા) એક જ કૃતિના ઉપર અનેક વ્યક્તિના બાલાવબોધ જેવાય છે તે એવું આ કૃતિના સંબંધમાં કેમ નહિ બન્યું હોય?
(ઈ) એ કઈ અજ્ઞાત રહેવા ઈચ્છનારની કૃતિ તો નહિ હોય?
() દાનપ્રકાશ આ હીરાલાલ હંયરાજ તરફથી ઈ. સ. ૧૯૧૧માં પ્રસિદ્ધ થયેલી ૮૪૦ પ્રમાણુક કૃતિ છે. એની પ્રશસ્તિનાં ચાર પો મેં ઉપકત સંસ્કૃત ભૂમિ (પૃ. ૩૦)માં આપ્યાં છે અને એની પ્રત્યેક પ્રકાશના અંતમાં અપાયેલી પુપિકાને આધારે તે મેં કનકુલને “ગણિ' કહ્યા છે તેમજ એમના ગુરુ તરીકે સેમકુશલગણિ” નો ઉલ્લેખ કર્યો છે. આ પઘાત્મક કતમાં દાન વિષે અધિકાર છે. આ કૃતિને આઠ ભાગમાં વિભક્ત કરાઈ છે. દરેક ભાગને “પ્રકાશ' કહ્યો છે. આઠ પ્રકાશમાં અનુક્રમે મુનિવરને વસિત (નિવાસ-સ્થાન), શવ્યા, આસન, શુદ્ધ અન્ન, પ્રાસુક જળ, ઔષધ, વત્ર અને પાત્રનું દાન દેવાથી થયેલા લાભની વાત છે. આ આઠ પ્રકાશમાં અનુક્રમે કરચન્દ્ર, પદ્માકર, કરિરાજ, કનકરય, ધન અને પુણ્યક, રેવતી, વજભુજ અને ધનપતિની કથા અપાઈ છે. આઠ પ્રકાશનાં પદ્યોની સંખ્યા પ્રકાશ દીઠ નીચે મુજબ છે – - ૧૭૯, ૧૨, ૧૧૫, ૧૧૫, ૨૬, ૩૯, ૧૮૧, ૪૩ (૨૯ + ૪).. ' ૨ આ કૌસગત લખાણ મારું નથી, પણ મૂળ લેખકનું છે. અહીં જે પૃ. ૫૯૧ નો ઉલલેખ છે તે અસ્થાને છે. કેમકે આ પૂ8 ઉપર કનકકસલના કેઈ બાલાવબોધ વિષેનો ઉલ્લેખ નથી.
8 મહાવીર સ્વામી ઉપર ગોશાલકે તેઓલેસ્યા મૂકી તેથી ઉદ્દભવેલા વ્યાધિને મટાડવા સિંદ મુનિ રેવતીને ત્યાં ઔયંધ લેવા જવું છે કે સમમ પ્રસગ આ વર્ણવામાં છે