________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈન ધર્મ પ્રકાશ
( ૯ )
થવાનેાજ. સંસારમાં સમગ્ર ભ્રમણ કાળ દરમ્યાન જીવાત્મા જે સુખ અનુભવે છે તે દુ:ખના અનુભવના પ્રમાણમાં અત્યંત અલ્પ છે આવુ ભાન સમિતિ જીવને કાઇ કુદરતી પ્રેરણા દ્વારા અથવા કાઈ ધર્માં ગુરૂના ઉપેદેશ દ્વારા થાય છે અને તેને સંસાર સમગ્ર દષ્ટિએ વિચારતા લયરૂપ બંધન રૂપ લાગે છે. તેમાંથી છૂટવાની જે તાલાવેલી અભિલાષા તે સવેગ ભાવ, સંસારથી મુક્ત થવાના ભાવ અથવા મેક્ષ ભાવ તે માક્ષ પ્રાપ્તિમાં કાઇ નવા ભવ, જન્મ શરીર ધારણ કરવાના નથી. ત્યાં કામ પૌદ્ગલિક સુખ સબંધો નથી. એ આત્માની કાઁથી સ`થા મુક્ત દશા અર્થાત શુદ્ધ આત્મ દા છે. સંસારના સર્વ સુખદુઃખરૂપ જડ પૌલિક સંબંધાથી તદ્દન મુક્ત દશા છે. એવા મેક્ષની અભિલાષા એને જ થાય, જેતે આત્માના અનંતકાળ શાશ્વત સુખ માટે આ સંસારનુ અત્યંત સ્વરૂપ કારમુ ભયરૂપ સમજાય, સંસારમાં કાષ્ટ ગતિ ભવમાં ગમે તેવું કરેાડાના કરાડા વર્ષોંના પૂર્વ કાળ કે અસંખ્યાતા વના સાગરોપમ કાળનું સ્વર્ગીય સુખ મળે છતાં સમકિત જીવ તેમાં સાચું સુખ માને નહિ એવી સક્રિતિ વની જ્ઞાનદશા પરિણતિ હોય છે. સંસારમાં મળતું સુખ અનંતકાળની ગાઢ અધારી રાત્રિમાં કાઇ વાર વીજળીના ઝાકારો મળી જાય તેવું છે. અનંતકાળથી તીવ્ર ક્ષુધાથી પીડાતા જીવને કાઈ વાર કાળીયે. અનાજ મળી જાય અને થાડા વખત ક્ષુધા શાંત થાય તેવુ છે. પણ ક્ષણિક વીજળીના ઝમકારાના પ્રકાશ પછી ગાઢ અંધારી રાત્રિ પસાર કરવાની છે, અને કાળીયો અનાજથી થોડા વખત સુધા શાંત કરીને લાંખે। વખત ક્ષુધાથી પીડાવાનુ છે, એવું સંસારનું કારમુ સ્વરૂપ સમકિતિ જીવ સમજતા થાય છે. અને પરિણામે સૌંસારના કČજન્ય પૌદ્ગલિક સંયોગથી ઉદયમાં આવતા અજ્ઞાન મેાહ અધકાર, ક્ષુધા અશાતા વગેરે દુઃખ દામાંથી કાયમ મુક્ત થવા, અને જ્યાં અનત જ્ઞાનમય શાશ્વતે પ્રકાશ, રાગદ્વેષજન્ય મેાહનીય વિભાવ દશાથી મુક્ત સમભાવ સુખ, અને પૌલિક દેદુજન્ય
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ શ્રાવણ-ભાદ્રપદ
ક્ષુધા અશાતાથી મુક્ત શાશ્વતા સુખની પ્રાપ્તિ થાય તેવી આત્માની શુદ્ધ દશા પામવાની તેને ઝંખના અભિલાષા તાલાવેલી થાય છે. તેવા ભાવને સવેગ ભાવ કહે છે. એવા સવેગ ભાવથી રંગાએલા સમકિતિ વ સોંસારને ભયરૂપ અથવા હેયરૂપ ત્યાજ્ય માને છે, અને તેમાંથી સર્વથા મુક્ત થવારૂપ મેાક્ષની અભિલાષા ધરાવે છે.
સંસારથી મુક્ત આત્માનું અનંત જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર યુકત 'તિર્મય સમભાવ સુખ, પૌદ્ગલિક સુખથી પર શાતા સુખનુ` જે દર્શીન જૈન દર્શનમાં, જૈન ધર્મની માન્યતામાં મળે છે તેવું અન્ય કાઇ દન કે ધર્મમાં જોવા મળે તેવું નથી, અન્ય ભારતીય આત્મવાદી દનામાં મેક્ષ એટલે બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રાપ્તિ, બ્રહ્માંડવ્યાપી થવું અથવા બ્રહ્માંડમાં લય થવું, અથવા લાંમા કાળ સ્વર્ગીય સુખા ભાગવવા અને દુ:ખી પ્રાણીઓના ઉદ્ઘાર માટે ફરી ફરી અવતાર ધારણ કરવા વગેરે માન્યતાને મોક્ષ અથવા પરમેશ્વરના પરમ આદર્શરૂપ માની છે. પણ તે કાઈ દર્શોન મુતાત્માનું સિદ્ધ થયેલાઓનુ શુદ્ધ રવરૂપ શું, તેની જ્ઞાનમય દેહાતિત કે ખીજી સ્થિતિ કે સ્થાન શુ, તેને કાઈ કાળે પુનર્જન્મ થાય કે કેમ વગેરે બાબતા વિષે મથા ચેાડી પણ સ્પષ્ટતા કરતા નથી. સિદ્દો, મુક્તાત્માઓના સ્વરૂપ દર્શનની વાત આવે ત્યાં તેને ગુહ્ય રહસ્યરૂપ, વચનાતિત, વણ્નાતિત નૈતિ નૈતિ કરીને સંખાધવામાં આવે છે. આ કાળમાં વિશિષ્ટ જ્ઞાનના અભાવમાં પણુ મેક્ષ વિષેને જે કાંઇ આછે પાતળા બુદ્ધિગમ્ય ન્યાય યુક્ત ખ્યાલ જૈન દર્શનમાં મળે છે. તેવે અન્ય કા દર્શનમાં મળતા નથી. એટલે મેક્ષના આદર્શો અને તેના સ્વરૂપની સમજણુ માટે અને મેક્ષની સાધના અથવા મોક્ષમાર્ગીની આરાધના માટે જૈન જેવું બીજુ કાઇ ઉત્તમ દર્શન નથી. ક્ષમાદિ દૃવિધ યતિક્રમ'ના પાલનરૂપ, અને રાગદ્વેષ મેહ કષાય હિંસાદિક પાપમય પ્રવૃત્તિના ત્યાગ રૂપ બીજો કાઇ ઉત્તમ ધર્મ-આચાર નથી.
સમક્રિતિ વને ઉપરના સ ંવેગ ભાવ સાથેજ નિવેદ ભાવ ગાઢપણે સકળાએલા રહે છે. નિવેદ
For Private And Personal Use Only
