________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૪૮).
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ પા–મહા
વાદી ધરાવે છે ! આમ જેમ કુસ્તીની પરંપરા ચાલ્યા વાદવિવાદ ચલાવી રહ્યા છે ! હજુ પણ તે બાબતમાં કરે છે, મલયુહને છેડે આવતો નથી, તેમ તક- નવા નિશાળીએાની જેમ તેવા ને તેવા કેરા ધાકેડ વાદની પરંપરા ચાલ્યા કરે છે ને બુદ્ધિયુદ્ધને આરે રહેલા જણાય છે ! તેએાની વાદ-કંડુ હજુ તેવી ને આવતો નથી ! પણ આમ અનંત તર્કવાદ કરતાં તેવી છે ! આટલા બધા મહાસમર્થ વાદી મહારથીઓએ પણ કઈ અભિમત વસ્તુ વસ્તુગતે કહી શકવા સમર્થ આલે બો કાળ પ્રખર યુક્તિબલ અજમાવ્યું, થતું નથી ઉલટું પાડે પાડે લડે તેમ ઝાડને છે - પણ તે મહાનુભાવોને આ મહાપ્રયાસ પાણીમાં ગયો નીકળી જાય” એ ન્યાયે આ તાર્કિ કોની સાઠમારીમાં હોય એમ જણાય છે ! આ આટલી દદ્ધનવાદીઓ તત્ત્વવૃક્ષ બાપડું ક્યાંય છુંદાઈ જાય છે ! તત્વવતુ - અનાદિ કાળથી વાદવિવાદ કરી રહ્યા છે પણ તેમ કરતાં
થાંય હાથ લાગતી નથી; હે ભગવદ્ ! આ દર્શન- કેઈ તત્ત્વને અંત પામ્યું હોય એમ જણાતું નથી, ચર્ચામાં તમારા તત્ત્વનું કથીય દર્શન થતું નથી.
કારણુ કે વાદની સામે પ્રતિવાદ ને
તકવિચારે તેની સામે પાછે પ્રતિવાદ, એમ “તર્કવિચારે વાદપરંપરા રે,
વાદપરંપરા અનંત પરંપરા ચાલ્યા જ કરે છે ! પાર ન પહોંચે કય;
તેને આરે આવતો નથી ને કઈ અભિમત વસ્તુ વસ્તુગતે કહે છે,
નીવેડે થતું નથી ! કંઈ એક સમર્થ વાદો યુક્તિપૂર્વક તે વિરલા જગ જેય...
પૂર્વ પક્ષ કરે છે, તે તેને સામે વાદી ઉત્તર પક્ષ પંડે નિહાળું રે બીજા જિનતણે રે.”
કરી બળવત્તર યુક્તિપ્રમાણોથી ખંડિત કરે છે. તેને – આનંદઘનજી વળી કઈ ત્રીજો વાદી અધિક બળવાન તર્કબલથી
- ખંડે છે. આમ વાદ-પ્રતિવાદને બ્રાણના બેલની તેનુવાદથી તનિશ્ચય ન થાય
પેઠે અંત નથી આવતું. આખે પાટા બાંધેલો હે ભગવાન! તમારા અનન્ય ભકત અને તમારા પાણીને એક ગમે તેટલું અંતર કાપે પશુ તે તો શાસનના મહાપ્રભાવક શ્રી હરિભસૂરિજી તા • હતો ત્યાંને ત્યાં જ! એટલો જ કુંડાળામાં ગોળ કહી ગયા છે કે-“જે હેતુવાદથી અતીન્દ્રિય પદાર્થો ગોળ ફર્યા કરે, જરાય આગળ વધે નહિં ! તેમ જણાતા હોત તે આટલી કાળે પ્રાસાથી તે વિષયમાં મતપણાના પાટા જેવો માણે બાધેલા છે, એવા નિશ્ચય કરવામાં આવ્યો હેત.” જો યુકિતવાદથી દર્શનવાદીઓ ગમે તેટલું વાદ-વિવાદનું અંતર કાપા ઈદ્રિયોને અગમ્ય એવા અતીન્દ્રિય પદાર્થો જાણવામાં કરે, પણ તે તે હતા ત્યાંના ત્યાં જ ! એટલા જ આવતા હોત, તો ઘણું લાંબા કાળથી ઓ મહા- વાંદચકના વલમાં ઘુમ્યા કરે, જરાય આગળ વધે બુદ્ધિશાળી પ્રાdજને--માતાકિ કે જે તેવી યુકિત નહિ ! આમ તકવિચારથી વાદપરંપરા ચાલ્યા જ લડાવતા આવ્યા છે, તેઓને આટલા બધા ફાળે તે કરે છે, તે એને પાર કાઈ પામી શકતું નથી. એટલે અતાદ્રિય પદાથ ન નિશ્ચય થઈ જ જોઇતા હતા, તકવિચારથી, વાદવિવાદથી, દર્શનચચોથી કદી તમારી પણ તેવું તે થયું દેખાતું નથી, હજુ તેને કાંઈ દર્શનની આશા ફલીભૂત થવી સંભવતી નથી, તમારું નીવેડે આવ્યો જણાતો નથી, કારણ કે આ વાદી- દર્શન અતિ દુર્લભ છે. પ્રતિવાદીઓ હજુ તેવા ને તેવા જોરશોરથી તે જ ,
(ચાલુ) *"ज्ञायेरन्हेतुवादेन पदार्था यद्यतीन्द्रियाः। - -“ જાય પ્રતિવર્ષ વન્તો નિશ્ચિત રતયા | कालेनैतावता प्राईः कृतः स्यात्तेषु निश्चयः ॥" तत्त्वान्तं नैव गच्छति तिलपीडकवद्गतो।" . –ગદષિસ-ચય લે. ૧૪૬
–શ્રીયોબિંદુ
For Private And Personal Use Only
