________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
--
-
----
--
---
---
જૈન ધર્મમાં દેવ-ગુર -ધર્મનું સ્વરૂપ
(૧૧૧ )
જાણવાલાયક પદાર્થની યથાવસ્થિત સ્થિતિ કે જે સ્થાદિક પાંચ પ્રકારના ફરાર નું પણ ખ્યાન ન પિતાના કંથી પોતે સાક્ષાત જાણી છે, અને દર્શનમાં કરાયું છે. પરિગ્રહની પડિકા ઉપર પદ્માસન જેવી રીતે જાણી છે તેવી જ રીતે કેઈ પણ પ્રકારે જમાવીને બેઠેરાઓનું ગુરુ તરીકે સ્થાન જેનધર્મ માં ઉત્કર્ષ કે અપકર્ષ કર્યા સિવાય સાચેસાચી રીતે નથી, પરિગ્રહથી સર્વથા પર રહેવાનો માર્ગ જણાવ્યા નિરૂપણ કરનારને જ પરમેશ્વર તરીકે માન્યા છે હેાય અને તેને અમલ બરાબર ચલાવ્યો હોય તે તે એટલું જ નહિ પણ શુદ્ધ સ્વભાવવાળા ઈશ્વરમાંથી જૈન ધર્મના સાધુઓમાં જ છે એ વાત સર્વ કાલના અવતારની કપના જૈન દર્શનમાં કરાઈ નથી, જેન તિહાસકારોને પણ કબૂલ કર્યા સિવાય ચાલતી નથી, દાન કહે છે -ઈશ્વરમાંથી અવતારની કલ્પના કરવી જૈન ગુરુઓની વસ્ત્ર, પાત્ર અને ભિક્ષા લેવાની તે નિમલનામાંથી મલિનતાનું દર્શન કરાવે છે. પદ્ધતિ તથા એક કેડી માત્ર પશુ પાસે નહિ રાખમક્ષિતામાંથી નિર્મલતા થવાની પદ્ધતિને તે સૌ વાની અને જંગમ કે સ્થાવર મીકતના માલીકીકોઈ સ્વીકારે પરંતુ નિર્મલતામાંથી મુક્તિનતા થવાના પણાની વૃત્તિથી દૂર રહેવાનું વિધાન જેન ગુરુઓ માં માર્ગને બુદ્ધિમાન વ્યક્તિ અનુસરવું તે ઉચિત ગણી જેવું છે તેવું અન્ય ગુરુમાં ભાગ્યે જ દૃષ્ટિગોચર થશે. શકાય નહિ.
જૈન ગુપણું સ્વીકારવા પહેલાં એટલે કે, જેને જૈનધર્મ અવતાર અને ઈશ્વર બંનેને માનવા- સાધુપણું ધારણ કરવા પહેલાં સાધુ-સાવી–જાવકવા છતાં દશ્વર માંથી અવતાર થવાનું નહિ માનતાં શ્રાવકારૂપ ચતુર્વિધ સંઘ સમક્ષ પાંચ મહાવ્રતને અવતારમાંથી ઈશ્વરત્વ ઉત્પન્ન થતું માને છે, અને સ્વીકાર પ્રથમ ન ભરે કરે પડે છે. તેમાં અહિંસાને તેથી જે જે અમાઓ સંસાર માં મલિનતાના ખાડામાં પ્રથમ સ્થાન આપ્યું છે. એટલું જ નહિં પણ તે ખદબદી રહ્યા છે, તે તે મલિન આત્માઓને સર્વથા અહિંસાના રક્ષણ માટે ઈસમિતિ આદિ એટલે નિર્મસ થઈ, શુદ્ધ સ્વરૂપમય આત્મ સ્વભાવવાળા સમ્યફપ્રકારે ચાલવું, બેહાવું, વસ્ત્ર, પાત્ર-ભિક્ષા થવાને આદર્શ પુરુષ તરીકે દર્શન, ભજન અને પ્રણ કરવાં, હર કોઈ વસ્તુ પ્રમાર્જનાપૂર્વક લેવીધ્યાન કરવાલાયક ઇશ્વરી સ્વરૂપ સર્જાએલું માને છે, મૂકતા, અને ત્યાગ કરવા લાયક વસ્તુને પણ વિવેકદેવતત્વ અંગે જૈનદર્શનની માન્યતા આવા પ્રકારની પૂર્વક–જયણાપૂર્વક ત્યાગ કર, માનસિક, વાચિક છે. હવે મુસ્તત્ત્વ અંગે વિચારીએ.
અને કાયિક પ્રવૃત્તિ ઉપર સંયમ રાખવો ઇત્યાદિ જૈન ધર્મમાં બળ, યુવાન, વૃદ્ધ, સ્ત્રી અગર
આચારે ચારિત્રની માતા તરીકે ગણવામાં આવેલ પુરૂને સત્સંગ-સપુષ—પ્રેમ વગેરેના શિક્ષણ કરતાં
છે અને તેના પાનમાં પ્રમાદ ન સેવાઈ જાય તેની પ્રથમ શિક્ષણ એ આપવામાં આવે છે કે-હિંસા, મૂક તકેદા
ખૂબ તકેદારી રાખવાનું જૈન સાધુઓને માટે જેને જઠ, ચેરી, સ્ત્રીગમન અને પરિગ્રહથી અત્યત પર
શાસ્ત્રોમાં ફરમાન છે. જેન સાધુ પાસે વસ્ત્ર, પાત્ર, હોય તો જ તે ગુરુ કહેવાય.
રજોહરણ, મુહપત્તિ વગેરે જે જે રાખવાનું વિધાન
કરવામાં આવ્યું છે તે માત્ર દયાના પાલન અને આ પ્રકારના શિક્ષણમાં કઈ પણ કાળે કઈ
હિંસાના દોષથી બચવા માટે જ છે. આ ઉપરાંત પણ સમર્થ કે અસમર્થ વ્યકિત તરફથી અપવાદ પણ પરિચયમાં આવનારને પણ માલૂમ પડશે કે ઘુસાડી દેવાનું સ્થાન ન શાસ્ત્રકારોએ રાખ્યું જ 'જૈન સાધુઓમાં આચારવિચારનું જેવું પાનું છે નથી. સંસાર સમુદ્રને પાર પામવાને સદ્ગુરુ એ તવ કડક પાલન અન્યમાં ભાગ્યે જ જોવામાં અાવશે. જહાજ સમાન છે. એટલે સદ્દગુરુની પ્રાપ્તિ કદાચ સૂમ બુદ્ધિપૂર્વક વિચારવામાં આવે તે સમજી વિલંબ થાય તેનો વાંધો નહિં પરંતુ કુગુરુના પાસમાં શકાશે કે મૌખિક ઉપદેશ કરતાં પણ જૈન સાધુ પશુજકડાઈ ન જવાય તેની તકેદારી રાખવા માટે પાસ- ને આચારવિચારેનું પાલન જ જગતને એક
For Private And Personal Use Only
