________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
८०
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ પા–મહા
વર્ષોથી જૈન ગૃહસ્થા અને જૈન સાધુએ સમાનતાથી ગાઢ સ`પર્કથી સાથે રહી શકયા છે. બાદ્ધ ધર્માંમાં સંન્યાસીએ તે ગૃસ્થા વચ્ચે મહાન અન્તર રહેતું. યુરે પીય વિદ્વાન આને lemooratio aspeot of Jainism કહે છે. તપના અનેક પ્રકારો જૈન ધર્મમાં છે, તે સČમાં Fasting ઉપવાસ બહુ જ ધ્યાન ખેંચે છે. યુરોપીય વિદ્વાનોએ નોંધ કરી છે જૈન ધમ'માં ઉપવાસ એક કળારૂપે છે. અને ઉપવાસની કળામાં જૈનધર્માં પારંગત છે, ‘ઉપવાસ’ ના પણ અનેક પ્રકારા જૈનધર્મમાં છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
‘ઉપવાસ'ની જેમ આન્તર અથવા આધ્યાત્મિક તપના એક પ્રકાર જેને પ્રતિક્રમણ કહેવાય છે તે છે, પ્રતિક્રમણ તેવુ તપ છે કે જેમાં આચારના નિયમાના ભંગ કર્યોનું પ્રાયશ્રિત થાય છે અને પશ્ચાત્તાપ થાય છે.
૬. જૈનધર્મની હાલની સ્થિતિ
મૅમ કહેવાય છે કૈં અત્યારે ૧પ લાખ જૈને એટલે જૈનધર્માંનુયાયીઓ હિંદમાં એક દર છે. હર્ષોંન યાક્રાખીએ લખ્યું કે જૈનેની સંખ્યા બહુ નાની છે. તેનુ કારણ એ છે કે જૈનધમ અસરકારી વર્ગો( uneultivated masses )ને! નથી, પરંતુ ઉપલા ઊંચા વંતા એ ધર્યું છે, અને સખ્યાને લીધે જૈનાતુ જે સ્થાન હાત તેના કરતાં ઘણુ ઊંચું સ્થાન જનો ભેગવે છે.
જૈનધર્મ મુજબ એક સામાન્ય ગૃહસ્થ દીક્ષા ગ્રહણ કર્યા પછી ગુરુ કે આચાર્ય પદે પઢાંચી શકે છે, તે ઉપાધ્યાય, આચાય, વાચક, ગંણુ, વગેરેનું સ્થાન મેળવી શકે છે. પશ્ચિમના ઘણા વિદ્વાનેાએ જૈતાના ધર્માંના વર્ણનમાં પાંજરાપોળની” સંસ્થાના વખાણ કર્યાં છે, અને એને જૈન ધર્મની એક વિશિષ્ટ સંસ્થા કહી છે.
૭. જૈનધર્મ ના તિહાસ
કલ્પસૂત્રમાં જે સ્થવિરાવલી આપી છે. તે મહાવીરના શિષ્ય સુધર્માથી શરૂ થાય છે અને તેત્રીસમા મહાન ધર્માચાર્ય શાંડિલ્યથી પૂરી થાય છે. બ્યુલર નામના જર્મન પંડિતે મથુરામાંથી જડી આવેલા શિલાલેખો ઉપરથી સાબિત કર્યુ છે કે આ વિરાવલીને ઇતિદ્વાસના આધાર છે. શ્રી હૈમચદ્રાચાર્યના “ ર્ડાશિષ્ટ ''માં અને ત્યારપછા ૧૪૧૦માં શ્રી મુનિસુંદરસૂરિની “ ગુર્વાવલી ” અને બીજી સુદૈવી તથા પટ્ટાવલીમાં જૈન ધ ગુરુઓના ઇતિહાસ છે.
શિલાલેખોમાંથી શ્રાવકોના તિહાસ જડે છે, તેમાં જૈન જ નહિ, પણુ જૈનધર્મ તરફ સદ્ભાવ ધરાવતા રાજાઓના ઈતિહ્રાસ વિશેષ જડે છે, સમ્રાટ્ અશોકને પૌત્ર પ્રથમ મહાન રાજા થયા, એમ એક મત છે, પરંતુ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યે ગુજરાતના રાજૂ કુમારપાલને જૈનમતાનુયાયી કર્યાં, એ એક મહાન અગત્યને ઐતિહાસિક બનાવ છે.
જૈન ધર્મના પ્રતિદ્રાસમાં જૈનોમાં જે વિભાગો પડયા તેના નિર્દેશ પણ કરવા જેઇએ. મહાવીરના જમાદ, જમાલીએ પહેલીવાર જૈનામાં બે વિભાગ પાડયા હતા.
For Private And Personal Use Only
