________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૦
શ્રી જે ધર્મ પ્રકાશ
[ ભાદ્રપદ
ઘટાવી શકાય છે. તે દેષ જેમ જેમ છેડાય, તેમ તેમ અનુક્રમે આઠ ગઠષ્ટિરૂપ આત્મગુણને આર્વિભાવ થતા જાય છે, પ્રગટપણું થતું જાય છે.
અથવા પ્રકાર તરે અધ્યાત્મ પરિભાષામાં આ દેજ ઘટાવીએ તો (૧) આત્મતત્વની સાધનામાં જીવની દઢતા ન રહે, ખેદ ઉપજે, (૨) તે સાધનામાં ઉગઅણગમે આવે, (૩) એટલે ચિત્ત વિક્ષેપ પામી પરવસ્તુમાં-પરભવમાં દોડ્યા કરે, ઉધામા નાંખે, (૪) અને આત્મભાવમાંથી ઊઠી જાય-ઉત્થાન પામે, (૫). એટલે પછી જાતિ-વિમર્યાસ પામી ચારે કેર પરભાવમાં ભમ્યા કરે, (૬) ને એમ કરતાં તેમાં આનંદ પામે-રમણુતા અનુભવે, અન્યમુદ્ર ધારે, (૭) એટલે રાગ-દ્રષ–શાહરૂપ ત્રિદોષ સન્નિપાત (રોગ) લાગુ પડે, (૮) અને પરવસ્તુમાં--પરલાવિમાં આરાંગ-આસક્તિ ઉપજે, ઈત્યાદિ પ્રકારે આની યથામતિ ઘટન કરી શકાય છે. અને આ દેષ દૃર થવાને કમ પણ પરસ્પર સંકળાયેલો છે, તે આ પ્રમાણે
(૧) ધર્મક્રિયામાં પ્રથમ તે મનની દઢતા રહે, ખેદ ન થાય, (૨) તે ઉગ-રાગમ ન ઉપજે, વેડરૂપ ન લાગે, (૩) એટલે વિક્ષેપ ન ઉપજે, (૪) અને ચિત્ત તેમાંથી ઊઠી ન જાય, (૫) એટલે ચારે કોર ભમે નહિ, (૬) અને અન્ય સ્થળે આનંદને પ્રસંગ બને નહિ, (૭) એટલે પછી ક્રિયાને રોગ લાગુ પડે નહિં, (૮) અને અમુક સ્થળે આસકિત-આસંગ પણ ઉપજે નહિં, સૌથી પ્રથમ ખેદ જ જોઈએ–
આ ઉપરથી સહેજે સરોજી શકાય છે કે સૌથી પ્રથમ “ખેદ' નામને શયદોષ દૂર થવો જોઈએ. તે દૂર થયા વિના ગમાર્ગની પ્રથમ ભૂમિકા પણ પાડી નથી, માર્ગ મોકડા પણ મેડા નથી, અતિગુણ આ1િ31 ગુણસ્થાનવિકાસનું પ્રથમ પગથિયું પણ સ્પર્શતું નથી, એ દેવ દૂર થાય તે જ બીજા પછીના દેષ દૂર થઈ આગળ પ્રગતિ થઈ શકે છે, કારણ કે વેદને લીધે પ્રભુભક્તિ આદિ ધર્મક્રિયામાં મનની દઢતા રહેતી નથી, કાપ-પ્રણિધાનપાનું રહેતું નથી, અને આ જે દઢતા છે તે તે ધર્મને મુખ્ય-પ્રધાન હેતુ છે.-- જેમ પાણી કૃષિમાં મુખ્યપ્રધાન હેતુ છે તેમ..
કિરિયામાં ખેદ કરી રે, દઢતા મનની નહિ રે; મુખ્ય હેતુ તે ધર્મને રે, જેમ પાણી કૃષિમાંહિ રે...
પ્રભુ તુજ વાણી મીતડી રે. –શ્રી યશોવિજયજીત સાડાત્રણ સો ગાથાનું સ્તવન. એટલા માટે જ જીવની આધ્યાત્મિક ગુણપ્રકાશરૂપ પ્રગતિ અર્થે આ દે" સેથી પ્રથમ દૂર કરે આવશ્યક–જરૂર હોવાથી શ્રી આનંદઘનજીએ આ દિ દે" દૂર કરી, અર્થાત અખેદ પણું પ્રાપ્ત કરી, પ્રભુસેવામાં અથાકપણે પ્રવૃત્તિ
For Private And Personal Use Only
