________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧ લો ]
આપ પ્રાણીને જ્ઞાન ભંડારો
૧૯
પુરત લખાવવામાં, અને તેના સંરમાં તથા પઠન, પાઠ-૧, વ્યાપાર દ્વારા તેને સદુપયોગ કરવા-કરાવવામાં પરોપકાર પરાયણ જૈનાચાર્યો-જેન શ્રમણના મદુપદેશે મોટો ભાગ ભજવ્યો છે, એ આપણે ભૂલવું ન જોઈએ. તેઓએ માત્ર તેના પર જ પુસ્તકે લખાવ્યાં નથી, પરંતુ ઉપયોગી દરેક વિષયનાં પુસ્તક લખાવ્યાં છે. તેમાં સંગ્રહ અનેક સ્થળે કરાવ્યા છે. તેમણે જ્ઞાન–કાશે, સંય-ભંડારે કરાવી, તેવી જા - વિઘા-વૃદ્ધિના પ્રબંધ કર્યા કરાવ્યા હતા, નવા ગ્રંથોની રચના કરી હતી, પ્રાચીન છે પર વ્યાખ્યાનાદિ રચ્યાં હતાં, પઠન પાઠન, વ્યાખ્યાનાદિ પ્રવૃત્તિ ચાલુ રાખી કરી, એની સમાજ પર એમને મહાન ઉપકાર છે,
કાશ્મીરમાં પ્રાચીન સરસ્વતી-ભંડાર હતો, ઉજજયિની (માળવા), પાટલિપુત્ર (પુટ) વગેરે સ્થળે પ્રાચીન સમયમાં વિદ્યાના કેન્દ્રો હતાં. માળવાના મહારાજ સાહસક વિકમદિત્ય, મુંજ અને ભેજના વિદ્યાપ્રેમ, અનેક ગ્રંથોની રચના કરી-કરાવી હતી, અનેક વિદ્વાનોને ઉત્તેજન, પ્રોત્સાહન મળ્યાં હતાં, એટલે ત્યાં જ્ઞાનભંડારો સંભવિત છે પરંતુ અહિંયા આપણે ગુજરાતના-ખાસ કરીને પાટણના જ્ઞાનભંડારોને વિચાર કરીએ.
ગૂજરાતના મહારાજાઓના અને મંત્રીશ્વર, મહામાય જેવા એંધકારીના પ્રેરણા પ્રોત્સાહને ગૂજરાતી સાહિત્ય સમૃદ્ધિને પ્રશંસનીય રૂપમાં વિકસાવેલી જણાય છે. સોલંકી સુવર્ણ–યુગમાં સેકડે મંથની રચના તથા લેખનાદિ-પ્રતિ પુષ્પ પ્રમાણમાં થયેલી જણાય છે. લાખો લેકાવાળું તે સમયનું સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, સાપ, સાહિત્ય મળી આવે છે. મહારાજા કર્ણદેવ, સિદ્ધરાજ જયસિંહ, પાર્વત મારપાળ, ભીમદેવ, વીરલદેવ, અદેવ, સારંગદેવ વગેરે મહારાજા સર માં છે. તે તેમના અધિકારી મંત્રીઓ વગેરેને નામ-વિદેશ પણ ત્યાં કરવામાં આવેલ છે. મહા . મુંજાલ, રાશક, ગાંગલ, સંપકર( સંય), દંડનાયક સરિ, મદ્રાપાર મા સામંત, પૃથ્વી પાલા, મંત્રીધર વસ્તુપાલ, તેજપાલ, નાગ, દંડનાયક ભ" વિજય , આહલાદન, રાજભડારી પા, મહામાન્ય મધુસુદન, માદેવ, વગેરેનાં અધિકાર અને વિક્રમની બારમી સદીથી ચાદમી સદી સુધીમાં લખાયેલાં તાડપત્રીય પુસ્તક એમ " . ખેંચે તેવાં છે.
છેલ્લા લગભગ બાર વર્ષ પછી માં થકારોને વિશેષ પરિચયું છે આવે છે. જેન મંથકારોને તિલાસિક શેલી એમાં લય નેગે છે. અતિમ પ્રદ તેઓએ પિતાની ગુરુપરંપરા દર્શાવી છેવ છે. ગ્રંથ કમ નગર-સ્થાનમાં
. રાજાના રાજયમાં ર? કયા વર્ષ, માસ, મિતિમાં રસ ? કોની પ્રા - છે . રો? તેમાં સંશોધન દિ સદાયના કોણે કરી ? પ્રાથમાદર્શ પુસ્તક કોણે લખ્યું ? - ક-પ્રમાણ કેટલું છે ? વગેરે નાસિક આખ્યક હકીકત માં જગ્યા છે ,
ઘણા ગ્રંથોના અંતમાં સંય લખાવનાર સમૃયયનાં કુટુંબને, તેમનાં સહાય એતિહાકિ પરિચય સંસ્કૃત પાક પશનિના કપમાં અથવા ૫ ઉલ્લેખમાં આપે
For Private And Personal Use Only
