________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
]
www.kobatirth.org
અંક ૪
સુભાષિત રત્નમાળા.
૧૩૭
કરવો સારુ ફૅટલાક મુસ્કુલીજનક પ્રસંગો યાજતા હતા. તે વખતે અન્ય પુત્રા કિકત બ રૂઢ બનતા પરંતુ શ્રેણિક સ્વબુદ્ધિના પ્રતાપે એવા પ્રસંગને તરી જતા અને દરેકને મા
નુચક બનતા હતા.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મુદ્ધિમત્તા ઉપર એક બ્લેક અને તેની નણીતી કથા છે કેઃ—
बुद्धिर्यस्य वलं तस्य, निर्बुद्धस्तु कुतो बलम् ? પચ સિમોન્મત્ત, રારાશન નિતિત: ॥ ૨॥
અર્થાત્ જેને બુદ્ધિ છે તેને જ ખલ છે. બુદ્ધિહીનને બલ કયાંથી હાય ! જુએ ! એક શિયાળે બુદ્ધિપૂર્વકની યાજનાથી મદોન્મત્ત એવા સિંહને (કુવામાં) પાડ્યો હતા.
એક વનમાં ઘણા પશુઓ રહેતા હતા. તે જ વનમાં એક સિંહ પણ રહેતા હતા. તે જ્યારે ક્ષુધાતુર ચાય ત્યારે અનેક પશુઓને ઘાણ વાળી નાખતા. આથી બધા મળીને તેની પાસે ડેપ્યુટેરાનરૂપે વિનવવા ગયા ને કહ્યું કે ‘ જુઓ વનરાજ ! તમે અમારા રાજા કહેવાએ અને આ પ્રમાણે અમારે। વિનાશકરા તે ઠીક નહીં. વળી ભક્ષ માટે આપને જાતે નીકળવું પડે તે પણ ક્ત નથી, માટે અમે દરરાજ એક પશુને વારે। કાઢીએ, એટલે તે પ્રાણી જાતે જ તમારી તહેનાતમાં હાજર થશે. આથી આપને તકલીફ નહીં પડે અને અમને સૌને શાંતિ થશે.’
આ દલીલ સિંહુને ગમી જવાથી તેણે એ વિન`તિ સ્વીકાર કર્યો. પછી તે નિયમિત એ પ્રમાણે બનવા લાગ્યું. એક વખત એક શિયાળના વારે આવ્યા. પશુએમાં ધૂત ગણાતુ હોય તો તે શિયાળ છે. તેથી તેણે વિચાર્યું કે કાઇ પણ રીતે પ્રાણ બચે તેા ડીક. આથી બુદ્ધિ દેડાવી દરાજના સમય કરતાં તે સિંહ પાસે સ્હેજ મેડું ગયું. આથી ક્રોધાતુર બનેલા સિંહે તેને ન' આવવાનું કારણ પૂછતાં શિયાળે કહ્યું કે-‘મહેરબાન સાહેબ, એક મ્યાનમાં બે તલવારના જેવી સ્થિતિ ઉત્પન્ન થઇ છે. આ વનમાં એક બીજો આપના જેવા જ સિંહ આવ્યા છે અને તેણે જ મને અટકાવ્યા હતા; તેથી આવવામાં વિલંબ થયા છે. હવે આપ મને મુખેથી સ કરી તૃપ્ત થાએ.' તેના આ વચનથી ગુસ્સે થયેલા સિંહે કહ્યું કે—‘ ચાલ, મને બતાવ કે તે મારા દુશ્મન કયાં છે ? તેને વિદાર્યા વિના મતે ચેન પડવાનુ નથી.’ શિયાળ તો મનમાં કલકાતું મલકાતું આગળ ચાલવા લાગ્યું. તેમ કરતાં એક કુવા પાસે જઇ સિંહને કશું -‘આની અંદર આપતા દુશ્મન છુપાયલા છે.' સિંહૈ પાણીમાં દષ્ટિપાત કર્યો તેા પોતાના રતિબિંબરૂપ પ્રતિસ્પર્ધી સિંહને જોઇ દાંત કચકચાવી ત્રાડ પાડી, એ ત્રાડને પ્રતિનિ ૬૬.માંથી પણ જેવા તે તેવા પા આવ્યા, આથી પોતાના સમેાવડીયાની ચોક્કસ પ્રતીતિ ચથી સિંહું તે કુવામાં તેની સાથે લડવા માટે ઝંપલાવ્યું. પરિણામે મરણને શરણ થયા. એલભાઇ તા હરખાતા હરખાતા સ્વગૃહે આવ્યા. તેને સાજીતાજી પાછું આવેલુ જોઇ સૌ વિશ્વ પામ્યા અને ઉપરાઉપર સૌ પ્રતાની ઝડી વરસાવવા લાગ્યા. જવાબમાં શિયાળે બની
૧ રારાકને અર્થ સસલું થાય છે પણ દયા છે. તંત્રી
આ કાર્ય શિયાળનું હાવાથી એ અ
For Private And Personal Use Only
