________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૫૨
શ્રીજૈનધર્મ પ્રકાશ.
એ પ્રમાણે દિવસ સબધી અતીચાર આલેચીને મન, વચન અને કાયાના સર્વે અતીચારો સગ્રડણ કરનારૂ વ્યવિ વાશય' એ સૂત્ર મેલી ઇચ્છાકારણુ સદિસહ ભગવત્' એ વાકય પૂર્વક ગુરૂ પાસે પ્રાયશ્ચિત્ત માગે. ગુરૂ પણ ‘ઉમે' એ પ્રમાણે કહી પ્રતિક્રમણુરૂપ બીન પ્રાયશ્રિત્તને ઉપદેશ કરે. દેશ પ્રકારના પ્રાયશ્રિત્તમાં આલેાયના એ પ્રથમ પ્રાયશ્રિ ત્ત અને પ્રતિક્રમણ એ દ્વીતિય પ્રાયશ્ચિત્ત છે. દરા પ્રકારના પ્રાયશ્ચિત્ત નીચે પ્રમાણે आलोयण पडिकमणे मीस विवेगे तहा वि उस्सगे । तव च्छेय मूल अणवद्वयाय पारंचिए चेव ॥
અ
આલેચન, પ્રતિક્રમણ, માત્ર, વિશ્વક, કાર્યોત્સર્ગ, તપ, છેદ, મૂલ, અનવસ્થાપ્ય અને પારાંચિક એ દશ પ્રાયશ્ચિત્તની વ્યાખ્યા—આલોચન એટલે મર્યાદા પૂર્વક ગુરૂ સમક્ષ લાગેલા અતીચારનું પ્રકટ કરવું તે. ચેષ્ટા નિમિત્તે સમિત્યાદિ અતીચારના લેશરૂપ સુક્ષ્મ આશ્રવ ક્રિયા થઇ હોય તેની શુદ્ધિને અર્થે અલેાચના પ્રાયશ્ચિત્ત છે. તે આલેચના ગમનાગમનાદિ અવશ્ય કાર્યને વિષે સમ્યક્ ઉપયોગવાળા નિરતીયારવતને જાણૢવી; અતીયાર સહીત દેખને માટે તેા તેની ઉપરના પ્રતિક્રમણ પ્રાયશ્ચિત્તના સંભવ છે. તે પણ છદ્મસ્થળે છે, કેવલ જ્ઞાનીને તે। કૃતકૃત્યતપણાથી આલેચના વિગેરે પ્રાયશ્ચિત્તાને ભાવ છે. સર્વ ક્ષેત્રનું પ્રતિલેખન, સ્થડિલનું અન્વેષણ, ગુરૂ આનાથી બહાર નીકળવું અને સલેખના કરવી વગેરે વ્યાપારમાં સે। હાથથી બહાર આચરણુ કર્યું હોય અને તે ગુરૂ પાસે આલેચે નહિં તે અશુદ્ધ અને સમિયાદિ તીચાર લેશને આલેચે તે શુદ્ધ જાણવા. સેા હાથની મધ્યેના આચરણમાં પણ પ્રશ્નવાદિક (માત્રા વગેરેની આલોચના કરવી અને કાંઇ ખેલ, લીટ, મેલ વગરનું કાઢવું, બેસવુ ઊડવુ, બગાસું ખાવું, શરીર પ્રસારવું અથવા સ કાચવું, ઊશ્વાસ નિ:શ્વાસ લેવા વગેરે ક્રિયાની આલોચના કરવી નહિ. કારણ કે સૂત્રની પ્રવૃત્તિ એવી છે માટે એ વિધિવાળાની બીજી રીતે આલેચના વિના પણ શુદ્ધિજ છે. આ ઠેકાણે કોઈના મનમાં એવી આશંકા આવે કે
થેક્ત વિધિએ કરેલા કૃત્યને માટે પણ આલોચના પ્રાયશ્ચિત્ત લેવુ પડે તે કાંઈ પણ્ કરવુજ નહિ અને વ્રત લઇને અનશનજ કરવુ એ ઊત્તમ છે.’ એવી આશંકા કરનારે સમજવું કે સૂત્રકારની એવી આના નથી, કારણ કે એ પ્રમાણે વર્તતા તે તીર્થના ઉચ્છેદ થઈ જાય, અને કાઈ કાઈને મેધ કરે નહિ અથવા કાઇ કેઈથી એધ પામે પણ નહિ. જેમ મલીનતાની શંકાથી કાઇ માણુસ વસ્ત્રજ પહેરે નહિ તેા વસ્ત્ર રહિત કરવાથી તે પશુ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
