Jain Dharm Prakash 1890 Pustak 006 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

(દાન-શીલ-તપ-અને ભાવ વિષયક સંવાદ.) ૧૮૧ મુનિ વૈશ્યાને ગૃહે વહોરવા ગયા અને ધર્મલાભ દીધે, વેશ્યાએ કહ્યું-- હારાજ ! હાં તો અર્થ લાભ જોઈએ, તે વખતે તેણીનાજ ઘરનું એક તૂ ખેંચી સાડાબાર કોડ સામૈયાની વૃદ્ધિ મારા પ્રભાવથી જ કરી. અનેક મુનિયો તપ સમાધિથી સંસારનો અંત કરી ગયા. મારું આરાધન કરવું અને મીણના દાંતથી ઢાના ચણા ચાવવા એ એક સરખું છે. એ તો પ્રસિદ્ધ જ છે કે–ભવ્ય અને અભિવ્યમાં ભવ્ય જીવની મુક્તિ છે અભવ્યની નથી. તેમાં પણ સમ્યક્તધારીની મુક્તિ છે, મી ધ્યાવીની નથી. તેમાં પણ વ્રતધારીની મુક્તિ છે અતિની નથી. તેમાં પણ અણહારીની મુક્તિ છે આહારી મનુષ્યની મુક્તિ નથી. છેવટે મારા શરણવિના મુકિત પદ નથી. માટે છે દાન ! અને શીલ! બંને સ્વીકાર કરે છે. તપ વડું સંસાર,
(મા.) ભાવ–અરે દાન ! શીલ ! અને તપ ! તમે લાણે અંતમાં તે નપંકજ છે, વ્યાકરણ શાસ્ત્રજ્ઞ સમીપ તમે ત્રણે મારાથી નિમ્ન મુખ થઈ જવાના છે. નપુંસકોની શક્તિ નથી કે પુરૂષને અપાસ્ત કરી શકે.
એ તો પ્રસિદ્ધજ છે-કે ભાવ વિનાની સઘળી ક્રિયા મુડદા તૂલ્ય છે. ભાવ વિના સધળું અનુષ્ઠાન જ્ઞાનીયોએ દ્રવ્ય અનુષ્ઠાન કર્યું છે. તમારા ત્રણેનું મારાવિના કાર્ય સરવાનું નથી માટે અંગીકાર કરો કે “ભાવ વડે સંસાર
અરે તપ! તારે તો ગષ્ટ થવું તદન વ્યર્થ છે. સાંભળ! પ્રથમ તો તારામાં કવાયનો ઉદય વધારે રહે છે. દુનિયામાં પ ણ વિદિતજ છે કે તપસ્વીઓ વધારે ક્રોધી હોય છે. ક્રોધથી કોડ પૂર્વ તપ પણ ક્ષણ માત્રમાં વિનાશ થઈ જાય છે. મુગ્ધ! ખંદકરિષિને નિયાણું તેં કરાવ્યું જેથી દેશોના દેશો તે અણગારે દધ કરી નાખ્યા. દ્વીપાયનરિષિને પણ તેજ દુહવ્યા અને દ્વારિકાનો દાહ કરાવ્યો. અનેક શાસ્ત્રકારોએ વર્ણવ્યું છે કે–તપનું અજીર્ણ ક્રોધ કહે : તારીને મારી બરાબરી કયા? કયાં અમૃત અને કયાં વિષ ? ભોજનમાં જેમ લવણની આવશ્યકતા છે. તેમ સર્વ ક્રિયા અનુદાનમાં મારી આવશ્યકતા છે. દેવગુરૂ ધર્મનાં આરાધનામાં અને મણિ મંત્ર તથા ઓષધીની સિદ્ધિમાં ભાવ (આસ્તા) વિના કાંઈ પણ સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. તમારે ત્રણને તો મારા વિના ચાલ વાનું નથી જ, અને તમારા વિના હું પોતાનું કાર્ય ચલાવી લેવા કોઈ પણ પ્રકારથી અસમર્થ નથી.