________________
૧૫૪
દિવ્ય દીપ “તદ્દન સાચું, તદ્દન સાચું, સુનંદાન વિચારે
વિ જ ય ને આ રે આગળ ચાલ્યા. લેકે આખે વખત ધર્મક્રિયા કરે
આખી કપિલવસ્તુ નગરી આજ ઉપવનમાં છે. વ્યાખ્યાને સાંભળે છે. પણ ધર્મ એ શું ઉમટી હતી. આજ રથ સ્પર્ધા યોજાઈ હતી. ચીજ છે તે તપાસવાન, પિતાનું મન કેવા કેવા યુવકે પિતાનાં અશ્વો અને રથે શણગારીને વિચારો કરે છે તે તપાસવાનો વિચાર સરખે કરતા ઉપવન વચ્ચેના વિશાળ મેદાનમાં હાજર થઈ નથી. યાંત્રિક રીતે સૂત્રે બેસી જાય છે. પણ એ ગયા હતા. વસ્ત્રકુટિરમાં પ્રેક્ષકોનો મહેરામણ સૂત્રોના અર્થને વિચાર કરતા નથી. આત્મદર્શન ઉછળી રહ્યો હતે. કરતાં ન શીખે ત્યાં સુધી આ ધર્મ કર્યાને
આ સ્પર્ધામાં ગૌતમપુત્ર રાહુલે પણ ભાગ શે અર્થ ! '
લીધા હતા, એને અશ્વ શ્રેષ્ઠ ગણતા. એના રથને
ઉત્તમતાનું બિરૂદ મળ્યું હતું. તેય રાહુલ આખાયે વ્યાખ્યાન દરમિયાન સુનંદાએ સ્પર્ધામાં હારી ગયા ! નર્ભસ્તકે એ ઘેર પહોંચે આવું લોકેનું દર્શન કર્યું ! પેલા આત્મદર્શન માતા યશોધરાએ પૂછયું: “કેમ રે રાહુલ! શું ન કરી શકનારને તે સાધુ સાધવીઓના આવા થયું? હાર્યો કે? “તારા ઘડા તે શ્રેષ્ઠ હતા. શબ્દો કયારેક પણ જગાડશે. પણ સુનંદાને એણે આશ્ચર્ય ! કરેલા આ આત્મદર્શનનું પૃથક્કરણ કેણ કરી
રાહુલે નેણ નીચા ઢાળીને જવાબ આપે. આપશે.
મા! હું સહુથી આગળ થઈ ગયો હતે. પણ
પેલે અમરિષ ધીમી ગતિએ ઘોડા દોડાવતે હતે. જડ રીતે ક્રિયાકાંડને વળગી રહેનારા કરતાં મેં એને વિષે ચેતવ્યું. ત્યાં મારા રથને વેગ ક્રિયાકાંડ ન કરીને પણ વિચારપૂર્વકનું શુદ્ધ ધીમે પડયે ગે પાળ આગળ જતે હતે રહ્યો
જીવન જીવનારા વધારે સારા એમ આપણે કહીએ હું હાર્યો.” છીએ, માનીએ છીએ, એ સાચું, પરંતુ ક્રિયાકાંડ જીવનની વ્યાપક સ્પર્ધામાં પણ પિતાની ન કરનાર જ પાછા વધારે ઊંચા હોય એવું ગતિ તરફ ધ્યાન ન રાખતાં બીજાની ગતિને ને જાતને મનાવીને સુનંદા જેવું પરનિંદામાં રત
વિરત વિકાસનો વિચાર કરીને વણમાગ્યું, ડહાપણ થયેલું આત્મદર્શન કરવા આપણે બેસી જઈએ દેખાડનારા કેટલા માણસે આમ વિજય આરે
આવીને પરાજિત થતા હશે ! એ પરાજયનું છીએ ત્યારે પ્રશ્ન થાય છે કે તમય વિચાર
મૂળ એમને કણ બતાવે? કેટલા શક્ય વિજયેને શકિત પણ જો આવું જ શીખવતી હોય તે
બદલે આવાં પરિજિત જીવન સરજાતાં હશે ! એને પણ શું અર્થ ! પિતાના આચારમાં જરા
પ્રકાશ ગજજર પણ પરિવર્તન કર્યા વિના બીજાની સમાલોચના કરનારા આજે કેટલા બધા વધી ગયા છે તેમને
આજના પુરુષાર્થ કરતાં પૂર્વજન્મને પુરુષાર્થ સૌમાં દોષ દેખાય, પિતામાં જ નહિ. આપણામાંથી અધિક બળવાન ન હોઈ શકે! ગઈ કાલનું અજીર્ણ કેટલા બધાં લકે આ સુનંદાના વર્ગનાં હોય છે જેમ આજે કરેલા લાંધણથી મટી જાય છે, તેમ તમે વિચારી લેવા જેવું છે. એ જ આમજાગૃતિ પર્વજન્મનો દોષ આ જન્મના ગુણેથી શમી જાય કે આત્મદર્શન જરૂરી છે.
છે, તેમાં સંદેહ નથી.
યોગવાસિષ્ઠ
