Divyadeep 1966 Varsh 03 Ank 08

Author(s): Chitrabhanu
Publisher: Chandulal T Shah

Page 5

દિવ્ય દીપ
છોડવાની જરૂર નથી. તમે તમારી જાતમાં રહે જૈનધર્મ પર લખ્યું અને એનું ઉદ્ઘાટન ડે. પણ તમારું જીવન અહિંસક થાય તે તમે જૈન ગજેન્દ્રગડકર જેવા વિદ્વાન વડા ન્યાયાધીશના હાથે છે. જૈનધર્મ કદી પણ વટલાવવાને સ્થાન આપ્યું થાય છે. આ કે સુંદર સંવાદમય સમન્વય છે! નથી, જૈનધર્મ conversionને નહીં.Conviction એમણે નમ્રતા ખાતર સંકેચાઉં છું-એમ કહ્યું ને માન આપે છે. અને એટલે જ જતે આ કે હું Embarrass થાઉં છું, પણ ખરી રીતે પુસ્તકના લેખક Herbert Warren એક અંગ્રેજ તે આ પુરતકનું પ્રકાશન એક શ્રેષ્ઠ કેળવણીકાર હેવા છતાં પણ એક શ્રેષ્ઠ જૈન કહેવાયા. એમણે કે જેઓ આજે Vice Chancellor નું સ્થાન Christianity કરતાં આનામાં (જૈન ધર્મમાં) શેલાવી રહ્યા છે એમના હાથે થાય છે. એમનું તે ઉત્તમ ચિન્તન અને સરસ આચરણ જેયું એટલે આટલાં વર્ષો સુધી જાય તેલીને મન અને મગજ એમને આદર પ્રગટયે અને એ રીતે જીવવા પણ ધીમે ધીમે ન્યાયમય બન્યું છે. માણસ લાગ્યા તે જૈન કહેવાયા. ભગવાને એક સરસ જે જાતને વિચાર કરે છે એ એ થઈ જાય વાત કહી છે, કે કયાંક જે માખણ મળી જાય તે છે. ગુડે વિચાર કરે ત્યારે એના મગજમાં છરે, તમે છાશને વળગી ન રહેશે. માખણ મેળવીને ચમ્મુ, તલવાર, બંદુક એનાજ વિચાર આવશે, ખાઈ લે. આ વિચારણા આપીને સરસ એક કારણ કે આખી જિંદગી સુધી એણે એ જ દષ્ટિકોણ આપે કે જૈનધર્મ એટલે એકાન્ત વિચાર્યું છે. ન્યાયાધીશ વિચાર કરશે તે એના નહીં, અનેકાન્ત. એક વસ્તુના અનેક aspects મગજની અંદર જાયને વિચાર આવશે. પાસાં છે, અને એ અનેક aspects વાળી વસ્તુને માત્ર એક aspect–દષ્ટિકોણથી ના જુએ. એક,
બે બાજુથી માણસે બોલતા હોય એમાંથી
કેવી રીતે સત્ય શોધી કાઢવું તે ન્યાયી વિચારે. મકાનને આ બાજુથી જુઓ તે જુદું લાગે છે, પેલી બાજુથી જુઓ તે સાવ જુદું લાગે છે,
કાપડિયે વિચાર કરશે તે કાતર અને ગજને વળી ઉપરથી જુએ તે એથીયે જુદુ જણાય
વિચાર કરશે, અને હજામ વિચાર કરશે તે
અસ્ત્રાની ભાષાથી વિચાર કરશે. માણસ જે જાતને મકાન એક જ છે પણ એનાં આકાર, એનાં પાસાં જુદાં છે.
ધંધે કરે છે એવા વિચારમાં એ ઘડાઈ જાય છે.
ન્યાયનું કામ આકરું છે, કારણ કે બે પક્ષમાંથી '' જેની પાસે અનેકાન્તની વ્યાપક દષ્ટિ છે તે એક રાજી થાય તે બીજે નારાજ થાય જ. અને કેઈથી લડતે નથી. એ એક ન્યાયાધીશ છે. જે વ્યકિત તisplease થઈ હોય એ જરા તાકાત અને એ બને સામસામા વિવાદ કરતા વકીલોને વાળી હોય, તે પેલી વ્યકિતને ઉડાડી દેવા મરણતેલ તેલે છે. જેની પાસે આ તુલનાપૂર્વક વિચાર પ્રયત્ન પણ કરે. સત્યના તેજવાળે જ ટકી શકે. કરવાની શકિત છે એને હું અને કાતવાદી કહે Supreme Courtના એક વડા ન્યાયાધીશ મારા છું. અનેકાંતવાદ એ આધ્યાત્મિક વડી અદાલતને મિ
- મિત્ર છે. તેઓએ મને એકાંતમાં વિચારની ન્યાયાધીશ છે અને એ બરાબર ન્યાય કરે છે. કોઈ જ
આપલેમાં પોતાના અનુભવની વાત કહી કે કઈક દિવસ કઈ બાજુ ભળતું નથી, તેમ અન્યાય તરફ
સમયે તે થાય કે અમારે શંકરવું ? એક બાજુ
પ્રજાને પક્ષ બહુમતીમાં હોય, લોકોની માન્યતા ઢળતું નથી. ન્યાયાધીશમાં મોટામાં મોટી વસ્તુ
થી. ન્યાયાધારમા ભાટામાં મોટી વસ્તુ જડી હોય અને સત્ય હકીકત જુદી જ હોય. એ જ છે કે જે એ પક્ષકાર ન બને તે જ એ પ્રજાની માન્યતાની વિરુદ્ધ અમારે જ્યારે ન્યાય સારે ન્યાયાધીશ બની શકે. આજે એ અનેકાન્ત- આપવાનો હોય તે વખતે અમારામાં સત્ય અને વાદને જીવંત સંવાદ આપણે પ્રત્યક્ષ જોઈ રહ્યા છીએ. “ જોઈએ. સત્ય માટેની ઉપાસના અને Herbert Warren અંગ્રેજ હોવા છતાં એણે આરાધના જોઈએ. તે જ સાચે જાય તેલાય.