________________
૧૫
દેવદ્રવ્ય અને જિનપૂજા પુષ્પાદિસામગ્રીને અભાવ જે કહ્યો છે એનો શું અર્થ કરો છો?
સ્વદ્રવ્યથી પ્રાપ્ત કરેલ પુષ્પાદિ ન હોય તો અન્ય કાર્યો કરવા *(પણ પરદ્રવ્યના કે દેવદ્રવ્યના પુષ્પાદિથી પૂજા ન કરવી) એવો અર્થ કરો છો કે પછી સ્વદ્રવ્ય-પદ્રવ્ય કે દેવદ્રવ્ય કોઈપણ દ્રવ્યથી પ્રાપ્ત થનાર પુષ્પાદિ સામગ્રીનો અભાવ હોવાથી-એટલે કે પોતાને પૂજા કરવા માટે કોઈપણ રીતે પુષ્પાદિ ઉપલબ્ધ નથી તેથીઅન્ય કાર્યો કરવા એવો ?
આમાંનો પ્રથમ અર્થ જો સ્વીકારવામાં આવે તો એનું તાત્પર્ય એ નીકળે કે, “નિધનશ્રાવકે અન્ય કાર્યો કરવા, પણ અન્યની સામગ્રીથી પૂજા તો ન જ કરાય” એવી શાસ્ત્રાજ્ઞા છે. હવે જો આ તાત્પર્ય જ સામો પક્ષ માનતો હોય તો, તેઓએ પોતાની નિશ્રામાં કોઈપણ જિનમંદિરમાં કેસર વગેરે સામગ્રીની વ્યવસ્થા કરાવાય જ નહીં. કારણ કે જે સ્વદ્રવ્યના કેસર વગેરે નથી લાવ્યો એણે પૂજા કરવાની જ નથી. એણે તો અન્ય કાર્ય કરવાના છે. એ જો આ પરદ્રવ્યથી પૂજા કરે તો તો એ આ શાસ્ત્રજ્ઞાનો ભંગ કરી રહ્યો છે. એટલે કેસર વગેરેની વ્યવસ્થા કરાવવી એનો અર્થ એ થાય કે એવા શ્રાવકોને જિનાજ્ઞાભંગની વ્યવસ્થા કરી આપવી.....અને તો તો એ કેસરાદિનો લાભ લેનારો પણ વસ્તુતઃ નુકશાન ઉઠાવી રહેલો જ કહેવાય. પણ વાસ્તવમાં પરદ્રવ્યથી પૂજા કરવામાં પાપ નથી એવું માનવું જ પડે છે અને માટે જ એવી વ્યવસ્થાઓ ઘણી જગ્યાએ પ્રવર્તમાન છે. ઉલ્ટાનું, આ
વ્યવસ્થા પાછળનું રહસ્ય એ છે કે સ્વદ્રવ્યના કે સમયના • અભાવવાળો પણ કોઈ પૂજાથી તો વંચિત ન જ રહે એ માટે
જ સંઘ તરફથી વ્યવસ્થા કરાય છે. આ વ્યવસ્થા માટે પાંચપચ્ચીશ હજાર રૂપિયા આપનારા દાતાઓ લાભ મળશે-આત્મહિત
