Chikitsa Kalika

Author(s): Narendranath Mtra
Publisher: Mitra Ayurvedic Pharmacy

Page 6

भूमिका।
आय आयुर्वेदग्रन्थनिकरपारावारपारीणाः ! चिकित्सामृतपानधुरीणा: !! प्राणाचार्यचूडामणयः !!
नैतदविदितमस्ति तत्र भवतां भवतां यत्सकल-लोकाभिलषणीयारोग्यविज्ञानरत्नोद्भास्वरं आयुर्वेदविद्यानवद्यग्रन्थरत्नाकरमवगाहमानानामारोग्यामृताभिषेकस्तावदनिवार्य इति । नास्ति चात्र विसंवादः केषामप्यक्षरजुषा भिषजाम् । एतान्येव हि ग्रन्थरत्नानि आर्षचिकित्साकौशलस्य परिचयमुपजनयन्ति, व्युत्पादयन्ति न्युत्पित्सून् वैद्यान् आयुर्वेदीयविद्यार्थिनश्च । एतान्येव हि परिशीलितानि ससुन्मीलयन्ति लोचने चिकित्सा पदवी-परिसरण-विभ्रान्त-चेतसां भिषजाम् । एतैरेव पूर्वजानां ऋषीणां महर्षीणामाचार्याणाञ्च लोकातिशायीनि चिकित्साकौशलानि वयमवबोध्यामहे । एतेभ्य एव ग्रन्थरत्नेभ्य भारतीयानां भिषग्भूषणानां लोकोत्तरातिविलक्षणा चिकित्साचातुरी समुन्मिषन्ती विस्मापयते वैदेशिकानामपि विदुषां मनांसि । तादृशान्येवातिदुर्लभानि प्राचीनानि ग्रन्थरत्नानि विलोकयितुं नोत्कण्ठन्ते केषां चेतांसि ? तादृशेष्वेवहि चिकित्साकलिकाख्यं ग्रन्थरत्नमिदम् ।
ग्रन्थोऽयमद्यावधि अमुद्रित एवासीत् । केवलमस्य उपलब्धः कियानशो जर्मनदेशीयेन बुर्ज-वर्गविश्वविद्यालयसंकृताध्यापकेन श्रीमता Dr. J. JOLLF Ph. D. महोदयेन आंग्लभाषाक्षरमुद्रापितः । ग्रन्थमिममविकलं समधिगन्तुं महोदयेनानेन महान् प्रयत्नोऽकारि परं साफल्यं नालम्भि । मया तु मुम्बापुरीस्थानां प्राचीनायुर्वेदग्रन्थरत्न-प्रकाशन-व्रतदीक्षितानां सुहृद्वर्याणां श्रीमता यादवशर्मणां तथान्येषाञ्च भिषग्वराणां साहाय्यात्पुस्तकत्रयमुपलब्धम् । तत एवास्य ग्रन्थस्य सम्पादने मुद्रणे च प्रयत्नः प्रावर्तिषि मया।
किमस्य ग्रन्थस्याभिधानम् ? को वा सुगृहीतनामधेयोऽस्य प्रणेता? कीदृशोऽयं प्रन्थः ? इत्यादिकं प्रश्नजातं च ग्रन्थकारनिर्दिष्टेनैव-( “सूर्याश्विधन्वन्तरि-" "हारीत सुश्रुत-" इत्यादि) आद्यपद्यद्वयेन सम्यक् प्रतीयते । चिकित्साकलिकायाञ्चास्या मन्यायुर्वेदीयग्रन्थदुर्लभमेतद्वैशिष्टयं वर्तते यदियं ग्रन्थप्रणेतृपुत्रेणैव श्रीचन्द्रटाचार्येण प्रणीतया सुविस्तृतया सरलया च संस्कृतव्याख्यया तथा मदन्तेवासिना आयुर्वेदाचार्येण श्रीजयदेव विद्यालंकारण प्रणीतया परिमलाख्यया हिन्दीव्याख्ययापि समन्विता सती मुद्रितेति । चिकित्साकलिकेयमेतादृशैः सरलसरलैर्मनोहारािमः सुवर्णै