________________
લિટરેચર ગ્રંથમાં કરેલી છે. સૂર્યપ્રાપ્તિ સૂત્રમાં વાતનું ખંડન પણ થયું છે કે સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ અત્રે આપેલા વિશ પ્રાભનું વર્ગીકરણ જેઈ સ્વતંત્ર જૈન ગ્રંથ છે. તેમાંથી ઘણાં ગ્રંથશકાય છે. (૧) મંડલગતિ સંખ્યા (૨) સૂર્યનું કારએ તેનાં અંશે લીધા છે. પણ સૂર્ય નિયંક પરિભ્રમણ, (૩) પ્રકાશ્ય ક્ષેત્ર પરિભ્રમણ, પ્રાપ્તિ સ્વતંત્ર જૈન ઉપાંગ છે. (૪) પ્રકાશ સંસ્થાન, (૫) લેયા પ્રતિઘાત, જેનોનાં પ્રકીર્ણ (પન્ના) (૬) આજ સંસ્થિતિ, (૭) સૂર્ય વારક, (૮) તિજ વિધાને લગતા પ્રસંગે જેના ઉદય સંરિથતિ, (૯) પૌરુષી છાયા પ્રમાણે, દસ પ્રકીર્ણો (પચના) પિકી ગણિવિધા નામના (૧૦) સ્વરૂપ, (૧૧) સંવત્સરેની આદિ આઠમાં પ્રકીર્ણમાં આવે છે. જયોતિષ વિદ્યા અને અંત, (૧૨) સંવત્સરનાં ભેદ, (૧૩) સાથે નિકટનો સંબંધ ધરાવતા, બેલાબલા ચંદ્રની વૃદ્ધિ અને અ૫ વૃદ્ધિ, (૧૪) ન્ય- વિધિ, નવબલ, તિથિ, નક્ષત્ર, કરણ, ગ્રહ તિષનાં પ્રમાણ, (૫) શીધગતિનિર્ણય, દિવસ. લગ્ન વગેરે તેમાં આવે છે, આ પ્ર. (૧૬) સ્ના લક્ષણ, (૧૭)ચવન અને કીડની રચના પદ્ધતિ પરિશિòને લગભગ ઉપપાત, (૧૮) ચંદ્ર સૂર્યની ઉંચાઈ, (૧૮)
મળતી છે. ગણિવિધામાં સૌથી પ્રથમ હાર' ચંદ્ર-સૂર્યનું પરિમાણ, ર૦) ચંદ્ર સૂર્યને
શબ્દનું દર્શન થાય છે. આ પ્રકણકને અનુભવ, સૂર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ અને પશ્ચિમનાં વિદ્વાને
મૂળ આધાર સુર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ હોય તેમ માની સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ ઉપર ઈ. સ. ૧૮૮૦માં જર્નલ
શકાય છે. સૂર્ય પ્રકૃતિ ઉપર પ્રસિદ્ધ છે. ઓફ એશી આટીક એસાયટી ઓફ બંગાલનાં
તિષશાસ્ત્રવેત્તા વરાહમિહિરનાભાઈ આચાર્ય પુસ્તકમાં સૌથી પહેલાં આ ગ્રંથ લખવા લઇ ગઈ અા ર૪લા 9 લીલમાં તે જણાવ્યું છે. ડૉ. થી પૂર્વે પચાસ વર્ષ ઉપલબ્ધ નથી. ઉપર કંચ વિદ્વાન એડવર્ડ ખાયર તેણે સન. થોડી ઉપયોગી વિચારણા ૧૮૪૧માં Surnal Asiatigue નામના ગ્રંથમાં સુર્યપ્રાપ્તિ સત્ર એટલે ગણિતાનુયોગ, એક લેખમાલા શરુ કરેલી, અને તેમાં પિતાને જેમાં તિષશાસ્ત્રને સમાવેશ થાય છે. અભિપ્રાય જાહેર કરેલ હતો કે “સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ આજે તે સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્રનાં અભ્યાસુ પણ માં આવેલ બગલ અને જ્યોતિષને વિષય કોઈ વિરલા જ હશે. જો કે ઉત્તરાધ્યયન તે ચીન દેશનાં તિષ વિષયનાં ગ્રંથ “શ્ય- વગેરે સુત્રોમાં નિમિત્ત તિવાદિને ઉપયોગ પી” સાથે (Thcoupey) લગભગ સામ્ય કરી આજીવિકાને નિષેધ કરે છે પણ તે ધરાવે છે. ઈ. સ. ૧૯૨૫- ર૭નાં જનરલ વિધાને કેવલ ત્યાગ સ્વીકાર્યો નથી, નિમિત્તાદિ ઓફ મીથીક સાયટીમાં આર-આમ શાસ્ત્રી એ શાસ્ત્રોની આવશ્યકતા સમજીને આચાર્યો સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિને અંગ્રેજીમાં અનુવાદ પ્રસિદ્ધ પિતાનાશિને નિમિત્તશાસ્ત્રના અભ્યાસ માટે કર્યો છે. તેમાં ઉપરની વાતને ટેકે મલી શકે તે શાસ્ત્રનાં વિદ્વાન આચાર્ય પાસે જતિષ નથી. (અનીગ્રંથ અને સૂર્ય-પ્ર.) વિષે ઉપરની શાસ્ત્રના અભ્યાસ માટે મેકલતા હતા. આ
