________________
તા. ૧૪-૬૦
બુદ્ધિપ્રસા
“આત્માનું મુત ઉડ્ડયન”
( માનવી કાઈપણ કાર્ય કરવાની શરૂઆત કરતા હોય યુદ્ધ ચાલે છે.... એ યુદ્ધનું આ લેખમાં શ્રી ભરવાડા દર્શન
નાય છે—
27
આત્મા એજ પરમાત્મા ' એ સૂત્રાનુસાર પ્રત્યેક માનવનાં હૃદયમાં આત્મા વસે છે. જે સ્વયંમ્ પરમાત્માનું જ સ્વપ છે, કાપણું નટારૂ' કમ્ કરતા હએ ત્યારે આપણે ડરીએ છીએ કે “ મારે આત્મા આ માટે ના દર્શાવે છે. ” તાંપણુ સદ્દ્ગ અસદ્ વૃત્તિનાં તુમુલ યુદ્ધમાં ધીયેવાર અસદ્ વૃત્તિ સદ્ વૃત્તિ પર વિજય મેળવી લે છે. જીવનના સમય વિકટ પધમાં માનવી સાવશાત અજાણતા કે દુભાતા દિલે પણ પાપા કરતા હાય છે—કિંતુ, સળંગ, જાગૃત માનવી ત્યારે પણ સમતેજ દ્વાય છે કે જે પાયા તે કરી રહ્યો છે. તે ખુદ્દ પોતાના આત્મા સાથેની પ્રતારણા જ હાય છે.
;;
કાયાની કેપ્ટડીમાં આત્મારૂપી આ મુસા નિવાસ કર્યા. નિવાસસ્થાન જેમ દુર્ગંધ મારવા માંડે કે રહેવા યોગ્ય ન રહે ત્યારે ત્યાંના નિવાસીએ પર ખદલવા માંગે છે. તેમ આત્મા પણુ સુચિતા, સ્વચ્છતા ચાહે છે. એમને પણ ઝુકમ, શૂન્ય, દયા, ધર્મ, માનવતારૂપી સુચિતાની સેઇમની આવશ્યકતા રહે છે. એ જ્યાં અધિક મળે છે ત્યાં આત્મા પ્રફુલ્લીત રહે છે. તેનાથી વિપરીત સ્થળે તા અનાયાસે પડયા રહેવા જેવુ થાય છે.
દર ગુÀખત કે કાયા વિશુધ્ધિ કરતા આત્મા સાથેની તન્મયતા, નિખાલસતા અત્યંત આવશ્યક છે, કિંતુ ! લગભગ તે માનવને ખાડયાડખર અને બકા તરફ વધુ પ્રોભન રહે છે. “સ’સારી છીએ અને પાયાથી ડરીએ એ કયાંથી ખની શકે!” એમ પણ ઘણાનું માનવું છે, પરંતુ એમાં તે એની માસિક નિબળતા અને નરી કાયરતા જ હોય છે. અલબત્ કળિકાળમાં ‘ પૂન્ય કરનાર ૬ઃખી અને
લેખકઃ— ભેંગીન ભરવાડા તર’ગી’’ ડી. કામ. (ગવ`) કાવીદ. ત્યારે તેના અંતરાત્મામાં અનેરૂ કરાવે છે જે ઊંડી છાપ મૂકી તંત્રીએ
પાપ કરનાર સુખી ’ એવી એક માન્યતા પ્રવર્તે છે. તદુપરાંત એ અમુક અંશે સત્ય પણ ભાસતું હશે, પશુ પાપોથી મેળવેલી સિધ્ધિ ચિર જીવ નથી હોતી, આત્મા સાથે વંચના કરી, કરેલા કુકર્મોના ફળે તંરગીઝ–હરદમ મીરાં ન હોઈ શકે
આત્મા તે મુક્ત વિકારી છે, અને ધન નથી ગમતાં. જ્યાં એને સાનુકૂળ સ્થાન સાંપડે છે છે ત્યાં તે વિરે છે. પાપથી ડરનાર માનવ -વ્યવહારૂ દૃષ્ટિએ કદાચ આગળ ન આવી શકે. કિંતુ ! તેના આદર્શવાદના રાષ્ટ્ર પર તે તે અવશ્ય ઉન્નતગામી બની શકે.
જગતનું માપદંડ આજ ધન ફ઼લત પર અવલંબી રહ્યું છે. લાયકાત કે ગુણાનું અન્વેષણ પશુ પુંછ પર જ થાય છે ત્યારે માનવ આત્મવાદની પ્રણાલિકામાં ન માનતો થાય તેવા સંયોગો પણ છે જ.
આત્મા સાથે પ્રગાઢ તન્મયતા સાધી શકીએ: આત્માને ઓળખવા જેટલી કુશાત્ર બુધ્ધિ, ચાપક્ષ મેળવી શકીએ તે પછી પ્રભુ ભજન પશુ કરવ જેટલી આવશ્યકતા નથી રહેતી. પ્રભુ મિલનને આસ્વાદ પણ આત્માની ખેાજ પછી જ સાંપડી શકે છે.
મૂર્તિપૂજાની ટીકા કર્યાં સિવાય એટલુ’ ચેક ફેલિમૂત થાયજ કે આત્મા તે માનવ રિમા વિજે છે. તે માટે દેવાલયો અલબત્ એકાપ્રના કે મતી શાંતિ મારે જરૂરી હોય પણુ એ-અનવાય ત નથીજ. મંદિરમાં જઇએ પગુ હૃદય શુદ્ર ન હોય: પ્રાયશ્ચિત કરીએ પશુ પાપાચરગુન કા તે અવિલખ ચાલતુ જ રહે તો તેમાં એકાદેલ પ્રવ્રતની
