________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦]
1શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષઃ ૩ અંક ૨, ૧૬ ડિસેમ્બર ૨૦૦ર સુપાત્ર સમ્યકત્વી અથવા માર્ગાનુસારી સહધર્મી | “હે વિપ્રવરો ! જે ધન ન્યાયોપાર્જિત હોય ભાઈ બહેનો છે. આ ત્રણ જ સુપાત્ર કહેવાય. | અને યોગ્ય દેશ, કાળ અને પાત્રને આપવામાં શાસ્ત્રકારોએ ઉત્તમ સુપાત્રને રત્નના પાત્રની આવે તે જ દાન અનંત કહેવાય છે.” ઉપમા આપી છે. મધ્યમ સુપાત્રને સુવર્ણના | સપાત્ર દાન માટે દાતાને પણ સુપાત્ર બનવું પાત્રની અને જઘન્ય સુપાત્રને કાંસાના પાત્રની | પડે છે. જો દાતા યોગ્ય ગુણવાન--સુપાત્ર હોય ઉપમા આપી છે. આ ત્રણ પ્રકારના સુપાત્રોને
નહિ તો એનું દાન સુપાત્રદાન કહેવાય નહિ. યથાયોગ્ય દાન આપવું તે જ સુપાત્ર દાન
આથી જ તીર્થકરોએ પહેલાં પોતાને સુપાત્ર કહેવાય. સુપાત્રને અપાયેલું દાન સુફળ લાવે છે.
| બનાવીને જ સુપાત્રોને પ્રાયઃ દાન આપ્યું છે, જેવી રીતે છીપમાં સ્વાતિ નક્ષત્ર સમયે વરસાદનાં | જેના ફલસ્વરૂપે તેઓ તીર્થંકરપદની પ્રાપ્તિ કરી ટીપાં પડતાં મનોહર મોતી બની જાય છે. આ
| શક્યા અને મુક્તિ મેળવી શક્યા. કારણથી જ સુપાત્ર દાનને શાસ્ત્રકારોએ અત્યંત દુર્લભ બતાવ્યું છે. એમાં એમ કહેવાયું છે કે –
સુપાત્રદાનના અધિકારી "केसिं च होइ वित्तं चित्तं के सिंपि उभयमनेसि। અગાઉ કહ્યા પ્રમાણે માત્ર સાધુ, સાધ્વી કે રિત્તિ વિત્ત ર નં ૪ રિત્તિ સમંતિ દ્વા”| સંન્યાસી જ સુપાત્રદાનનાં અધિકારી નથી, બલ્ક
વ્રતબદ્ધ સમાજસેવક અથવા તો સદ્દગૃહસ્થ કે કેટલાક લોકોની પાસે સંપત્તિ હોય છે, પરંતુ
નીતિનિષ્ઠ વ્યક્તિ તથા એવી સંસ્થાઓ પણ હૃદયની વિશાળતા હોતી નથી. કેટલાકનું દિલ
સુપાત્રદાનને યોગ્ય છે. કેટલીક વ્યક્તિઓ વિશાળ હોય છે, પરંતુ તેની પાસે યોગ્ય પ્રમાણમાં
પોતાના ધર્મ, સંપ્રદાય, જાતિ કે કોમનું જેના પર ધન કે સાધન હોતા નથી. કેટલાકની પાસે ધન
લેબલ લગાડેલ હોય એને જ કે એવી સંસ્થાઓને અને સુંદર હૃદય બંને હોય છે, પરંતુ તેમને દાનને યોગ્ય સુપાત્ર મળતું નથી. આથી પર્યાપ્ત ધન,
સુપાત્રદાનને યોગ્ય ગણે છે. પરંતુ આ એક મોટી
| ભ્રમણા છે. સુપાત્રદાનમાં સંપ્રદાય, પંથ, જાતિ, ઉદાર હૃદય અને સુપાત્ર-આ ત્રણેયનો ત્રિવેણી
| કોમ કે રાજયની સંકુચિત દીવાલો રચવી જોઈએ સંગમ પ્રબળ પુણ્યથી જ પ્રાપ્ત થાય છે.'
નહિ. આવી સંકુચિતતાને કારણે દાન સુપાત્ર ન્યાય, નીતિ અને શુદ્ધ સાધનોથી મેળવેલું
થવાને બદલે સંપ્રદાય વગેરેની સંકીર્ણતામાં ધન કે સાધન જ યોગ્ય પાત્રને આપી શકાય.|
સીમિત બની જશે. કેટલાક લોકો એવી ભ્રાંતિનો અન્યાય, અનીતિ કે ચોરીથી મેળવેલી સંપત્તિ
શિકાર બની ગયા છે કે સાધુ-સાધ્વી સિવાય અને કયારેય સુપાત્ર દાન પામતી નથી, કારણ કે આવા
તેમાં પણ અમારા જ પંથના અને અમે માનીએ અશુદ્ધ ધન સાથે બુદ્ધિ પણ કલુષિત થઈ જાય છે.
છીએ તે જ સાધુવર્ગ સિવાય બીજા બધા કુપાત્ર આવું ધન વિલાસિતા, ફેશન, અદાલતી તકરાર,
છે; અને કોઈ ગૃહસ્થ તો સુપાત્ર હોઈ શકે જ બીમારી જેવા વ્યર્થ કાર્યોમાં ખર્ચાઈ જાય છે.
નહિ. પરંતુ આ તો સંકીર્ણ સાંપ્રદાયિકતાના આથી જ કહ્યું છે---
ફેલાયેલા ઝેરનું પરિણામ છે. આવી સંકીર્ણ “#ાને વરે તથા રેશે ઘને ચારાતં તથા| વૃત્તિના લોકો પોતાના જ સાધુવર્ગને સુપાત્ર વરં વાહાળ શ્રેષ્ટાસ્તવનન્ત પ્રવર્તિતા”| ગણાવી અને હૃદયની અનુદારતાને ધર્મસંપ્રદાયના
For Private And Personal Use Only
