________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૧ અંક-૩-૪, ૧૬ ફેબ્રુ. ૨૦૦૧]
[૧૭ રહે છે. સમન્વય દૃષ્ટિને તે સ્વીકારે છે.
સ્યાદ્વાદ-સિદ્ધાંતમાં નથી અસ્થિરતા, નથી સમન્વયની સુંદર ભાવનાને પણ એની | ચચળતા અને નથી શંકાશીલતા. અનિશ્ચિતતા વાદ મર્યાદા છે. પરસ્પર વિરુદ્ધ માન્યતાઓનો સ્વીકાર
અને ફૂદડીવાદ સ્યાદ્વાદ--સંસ્કૃતિમાં નથી. સ્યાદ્વાદસ્યાદ્વાદ સિદ્ધાંતમાં નથી. સત્ય અને અસત્ય બન્નેને
સંસ્કૃતિમાં છે. સ્પષ્ટતા, સત્યતા અને નિર્મીતતા. સ્વીકૃત સ્યાદ્વાદ સિદ્ધાંતમાં નથી મળતી. જે દૃષ્ટિએ સર્વ સંસ્કૃતિઓ સમાન છે એમ માનવાની એક વસ્તુ સત્ય છે, તે જ દૃષ્ટિએ તે અસત્ય નથી ! ધૃષ્ટતા સ્યાદ્વાદ--સંસ્કૃતિને સ્વીકાર્ય નથી. વિષમ હોઈ શક્તી. પિતાની દૃષ્ટિએ જે પુત્ર છે તે તેની | વસ્તુઓની વિષમતા સ્વીકારવામાં સ્યાદ્વાદને કોઈ દૃષ્ટિએ પુત્ર જ છે પછી ભલે તે તેના મામાની | અંતરાય નડતો નથી. વિષ અને અમૃત, પુણ્ય દૃષ્ટિએ ભાણેજ હોય, લગ્ન સંબંધની દૃષ્ટિએ જે! અને પાપ, સંયમ અને સ્વચ્છંદતા, સ્વાર્થ અને પત્ની છે તે તે દૃષ્ટિએ પત્ની જ છે. પછી ભલે | પરોપકારિતા સમાન ન હોઈ શકે. તપોવૃત્તિ અને તે ભોજનદાત્રી તરીકે માતાનું સ્વરૂપ ધરાવતી | આહાર--લાલસા સમાન ન હોઈ શકે. પશુ-રક્ષા હોય. જન્મ દાત્રી તરીકે માતા તે માતા જ છે, અને પશુ બલિદાન, બન્ને, સમાન ન હોઈ શકે. પછી ભલે તે પિતાના અભાવમાં પાલક પણ હોય. | માનવીને બલિ તરીકે હોમી દેવાની સંસ્કૃતિ અને અન્યાય દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલું ધન અન્યાયી ધન જ માનવીની રક્ષા માટે આત્મ-સમર્પણની સંસ્કૃતિ છે, પછી ભલે તે દ્વારા સુજ્ઞ કાર્ય થતું હોય. | સમાન ન હોઈ શકે. ક્રોડો પશુઓની કતલ યાદ્વાદની ભાવના સારી અને નરસી, બન્ને
કરવાનો આદેશ આપતી સંસ્કૃતિ અને ક્રોડો વસ્તુને સમાનતા નથી આપી શકતી. હિંસા એ |
પશુઓની રક્ષા માટે સ્વ--બલિદાન આપવાની હિંસા જ છે. રાજ્યના રક્ષણ માટે છે તેથી તે
સંસ્કૃતિ સમાન ન હોઈ શકે. સત્યના સ્વીકાર અહિંસા નથી બનતી. અસત્ય એ અસત્ય જ છે
માટેનું ધર્મ-પરીવર્તન અને લાલચ દ્વારા થતું ધર્મપછી ભલે તે અપરાધી પ્રત્યેની દયા માટે હોય.
પરિવર્તન સમાન ન હોઈ શકે. પ્રેમ પૂર્વકનું ધર્મ ચોરી તે ચોરી જ છે, પછી ભલે તે ચોરીનું ધન
પરિવર્તન અને બળાત્કાર દ્વારા થતું ધર્મ ગરીબોને વહેંચવામાં વપરાતું હોય. અબ્રહ્મ એ
પરિવર્તન સમાન ન હોઈ શકે. અબ્રહ્મ જ છે, પછી ભલે તે અત્યની પત્નીને જ્યાં સમાનતા છે ત્યાં સાદ્વાદ પ્રેમપૂર્વક આશ્વાસન આપીને પુત્રવતી બનાવવાની | | સમાનતા સ્વીકારે છે. જયાં વિષમતા છે ત્યાં ભાવનાથી મિશ્રિત હોય.
સ્વાદ પ્રેમપૂર્વક વિષમતાને સ્વીકારે છે. સુકૃત્ય અને દુષ્કૃત્ય બને, સ્યાદ્વાદની
નિષ્પક્ષતા, એ સ્યાદ્વાદની સિદ્ધિ છે. માન્યતા મુજબ સમાન નથી. વિષ-પ્રયોગ અને પ્રશંસાના પુષ્પો પ્રાપ્ત કરવા માટે અમૃત-પ્રયોગ, બન્ને સમાન નથી. હિંસા અને ! સમાનતાના ગીત ગાવાની વૃત્તિ, એ સત્યના અહિંસા સમાન નથી. સત્ય અને અસત્ય સમાન | સ્વીકારની વૃત્તિ નથી. પોતાની જાતને સમભાવી નથી. ચોરી અને દાન સમાન નથી. બ્રહ્મચર્ય અને | તરીકે માનવામાં થતી આત્મા--પંચના માનસિક વ્યભિચાર સમાન નથી. પરિગ્રહ વૃત્તિ અને સ્વ-પ્રશંસાનું જ એક અંગ છે. (ક્રમશ:) નિષ્કામ વૃત્તિ સમાન નથી.
For Private And Personal Use Only
