Atmanand Prakash Pustak 097 Ank 07 08

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

મેન્ગ્યુન : ૨૦૦૦ ]
જીવનની એ બાજુએ છે. એક એનુ` વિધાયકરૂપ અને બીજુ એવું નિષેધકરૂપ. એક હકારાત્મક અને બીજું નકારાત્મક, એક સક્રિય અને બીજું નિષ્ક્રિય. આ બે પહેલુ પર જીવનનું ચક્ર ચાલ્યા કરે છે. જીવનમાં આપણે જે કાંઇ છીએ અને જે કાંઇ કરીએ છીએ તેમાં આ બંનેનું પ્રદાન હોય છે. સક્રિય રહીને અને નિષ્ક્રિય રહીને પાપ-પૂણ્ય થતુ' હાય છે. સાધારણ રીતે આપણે માનીએ છીએ કે પાપ અને પૃથ્ય સક્રિય રીતેજ થઇ શકે છે, પરંતુ એવુ' નથી. આપણે કાંઇક કરીને અથવા નહીં કરીને પાપ-પૂણ્યનુ પેટલુ બાંધતા હોઈએ છીએ, કાં તે સીધી રીતે કરતા હેાઇએ છીએ અથવા આડકતરી રીતે થઈ જાય છે. એક માણુસ લૂટાઇ રહ્યો છે કે તેની પર જુમ થઈ રહ્યો છે કે તેને મારી નાખવા માટે કઇ તૈયાર થયુ. છે અને આપણે ઊભા ઊભા જોઇ રહ્યા છીએ અથવા આપણી નજર સમક્ષ એ ઘટના બની
રહી છે અને આપણે કશું કરતા નથી તેા મહાવીર ભગવાન કહે છે કે આ પાપ થઇ ગયુ. નકારાત્મકરૂપથી નિષ્ક્રિય રહીને આપણે પાપમાં ભાગીદાર થઇ ગયા. જે બાબત આપણે રેકી શકતા હતા તે રોકી શકયા નહીં. આપણે ભલે પાપ કર્યું નહીં, પરંતુ પાપ થવા દીધું એટલે આપણે પણ આ માટે દેષિત બની ગયા.
માણસ ભલે પાપ અને દુષ્કૃત્યેા કરે નહીં પરંતુ થવા દે તે પણ એ ાષિત છે.... ૪
—લેખક : મહેન્દ્ર પુનાતર
જે દુષ્કૃત્ય અને પાપ આપણે પોતે કરીએ છીએ અને માટે તે આપણે જવાબદાર છીએ જ, પરંતુ જે પાપ બીજાએ કરે છે પશુ આપણે તેમને તેમ કરવા દઇએ છીએ એ
૭૫
માટે આપણે પણ ઢાષિત છીએ. દુનિયામાં પાપ કરવાવાળા માણસા વધારે થી, પરંતુ નિષ્ક્રિય રહીને પાપ કરવા દેવાવાળા માણસો વધારે છે. પાપ અને દુષ્કૃત્યે વધ્યા છે તેનું મુખ્ય કારણ તેને રોકવાની મેટા ભાગના માણસની નિષ્ક્રિયતા છે. મહાવીર પ્રભુએ કહ્યું છે કે પાપ કરવુ અને પાપ થવા દેવુ' અને માટે માણસ જવાબદાર છે.
મન, વચન અને કાયાએ કરીને ૪૨ કારણરૂપ આશ્રવેાથી ઉત્પન્ન થનારા કર્મોને રોકનાર આત્માના શુદ્ધભાવેનું નામ છે સવર. જૈન શાસ્ત્રકારાએ સવરના પછ ભેદ બતાવ્યા છે. અર્થાત્ ૫૭ પ્રકારે આવતા કર્માને અટકાવી શકાય છે. આ ૫૭ પ્રકાર છે-૫ સમિતિ, ૩ ગુપ્તિ, ૧૦ યતિ ધમ, ૧૨ ભાવના, ૨૨ પરિષદ અને ૫ ચારિત્ર્ય. આમાં પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિ પર ખાસ ભાર મૂકયા છે. આમાં સાધનાનું એક વિધાયક પાસુ છે અને બીજુ નિષેધક, પાંચ સમિતિ વિધાયક છે ત્રણ ગુપ્તિ નિષેધક છે. આ આઠ સૂત્રેાના મમ' જે પકડી લે છે અને જીવન જીવવાની કળા શીખી જાય છે તેને ધર્મના સ્વયં' અનુભવ થઇ જાય છે. તેને સત્યના સાક્ષાત્કાર થઇ જાય છે. આવે મનુષ્ય જે કાંઇ ખેલે છે તે ધમ બની જાય છે, હકીકતમાં તે મેલવા માટેને સાથે હક્કદાર બની જાય છે.
આજે માણસ ખેલી રહ્યો છે, પરંતુ તે ખેલી રહ્યો છે, શા માટે બેાલી રહ્યો છે તેની તેને ખબર નથી. માણસ જે કાંઇ કહે છે
શુ