________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
१६
યુગના વ` પાંચ જ હોય. એક કાળ-ચક્રમાં વીસ કેાટા કાટી સાગરોપમ જ વ્યતિત થાય; ઉત્સિ`ણી કાળમાં દસ કોટા કોટી સાગરોપમ જ વ્યતિત થાય અને અવસર્પિણી કાળમાં પશુ દસ કોટા ફ્રાટી સાગરેાપમ જ વ્યતિત થાય..
કાળને। પ્રભાવ પણ વ્યવસ્થિત હેાય છે. ઉત્સપિ`ણી કાળ દરમ્યાન વિશ્વની પ્રગતિ જ થાય. ઉત્તમ વસ્તુએની વૃદ્ધિ જ થાય, તે પ્રગતિ અને વૃદ્ધિ ક્રમિક જ હ્રાય અને નિયત પણ હોય.
તે પ્રમાણે અવસર્પિણી દરમ્યાન વિશ્વની અધાતિ જ થાય. ઉત્તમ વસ્તુઓ હીન, હીનતર થતી જાય. અનિચ્છનીય કૃત્યે વૃદ્ધિ પામતાં જાય. બધુ ક્રમિક અને.
યુગલિક ક્ષેત્રામાં અને મહાશિંદેહ ક્ષેત્રામાં કાળ એક સરખા જ વહી જાય છે, અલ્બત્ પરિ જનશીલતા, ત્યાંના ક્રમ અનુસાર ચાલુ જ રહે.
અવસપણી કાળ અને ઉત્સર્પિણી કાળ બન્નેને સમય દસ ક્રેટા-ફાટી સાગરેાપમ છે. બન્ને મળીને, વીસ કોટા કેાટી સાગરે પમ છે તે એક કાળ ચક્ર કહેવાય છે.
એક કાળગ્યામાં છ આરા અવસર્પિણીના અને છ આરા ઉત્સર્પિણીના હોય છે. તેમના નામ નીચે પ્રમાણે :- ૧. સુષમ-ષમ ૨. સુષમે ૩. સુષમ-દુષમ, ૪. દુષમ-સુષમ ૫. દુઃખમ ૬. અતિ દુષમ.
સુષમ – સુષમ કોળ એકાંત સુખમય છે અને દુઃખથી રહિત છે. સુષમ કાળ સુખ રૂપ છે. સુષમ-દુઃષમ સમયમાં સુખની માત્રા અધિક અને દુઃખની અપ હાય છે. દુ:ખમસુષમ કાળમાં દુઃખની માત્રા અધિક અને સુખની અલ્પ છે. દુઃખમ કાળ દુઃખમય છે અને અતિ દુઃષમકાળ અપાર દુઃખમય છે.
–
વીસ કેાટા – ટોટી સાગરોપમ પ્રમાણ સમયમાં અઢાર કેાટા-કાટી સાગરોપમ પ્રમાણ કાળમાં
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
અને સાથે યુગલિક મનુષ્યે વસે છે. યુગલ સાથે જન્મે છે અને સાથે મૃત્યુ પામે છે. આયુષ્ય અસભ્ય વર્ષ નુ હાય છે.
કાળકને શટ-ચક્ર સાથે સરખાવાય છે. શકટ ચક્રના ભાર આરા છે, શકટ ગતિમાન હોય ત્યારે નીચેના આરા ઉપર જાય છે અને ઉપરના આરા નીચે જતાં જાય છે. કાળ ચક્રના પણ બાર આરા છે. તે પણ નીચેથી ઉપર અને ઉપરથી નીચે જાય છે.
ચક્ર જ્યારે ઉપર જાય છે ત્યારે તે ઉસ
પક્ષી ગણાય છે. નીચે જાય તે અથસણી
ગણાય છે.
ભૌતિક સુખ સમૃદ્ધિ જેમ. વિકાસ અથવા હ્રાસ થાય છે તેમ સુકૃત્યામાં વિકાસ અથવા હાસ થાય છે. પુણ્યકાળમાં વિકાસ અથવા હ્રાસ, કાળ અનુસાર થાય છે.
ઉત્સર્પિણી અને અવશપણી બન્નેમાં છ આરાના નામ સમાન છે પરંતુ ક્રમ વિપરિત છે. ઉત્સર્પિણીમાં પ્રથમ ખારા દુઃષમ – દુઃખમ, બીજો દુઃષમ ત્રીજો દુ:ષમ – સુષમ, ચેથા સુષમ-દુઃખમ,. પાંચમા સુષમ અને છઠ્ઠોસુષમસુષમ છે. તેમનેા ક્રમ અવસર્પિણીમાં ઉલટા છે.
દેહની ઊ'ચાઇ, આયુષ્ય – પ્રમાણુ અને ૪૯પવૃક્ષની ફળદાયિતા ઉત્સર્પિણી કાળમાં ઉત્તરાત્તર વૃદ્ધિ પામે છે અને અવસર્પિણી કાળમાં ઉત્તરાત્તર હ્રાસ પામે છે.
સુષમ - સુષમ સમયમાં માનવ – ફ્રેના ઊંચાઇ ત્રણ ગાઉ પ્રમાણ, આયુષ્ય ણુ પ૨ેશક્રમ પ્રમાણુ અને તે સમયમાં કલ્પવૃક્ષાનુ ઉત્તમ ફળ પ્રાસ થાય છે.
સુષમ સમયમાં માનવ રેઢુની ઊંચાઇ એ ગાઉ અને આયુષ્ય એ પચેપમ પ્રમાણુ છે,
સુષમ- દુઃષમ સમયમાં માનવ દેઢુના ઊંચાઈ એક ગાઉ પ્રમાણ અને આયુષ્ય એક પક્ષે પમ પ્રમાણુ છે.
For Private And Personal Use Only
