Atmanand Prakash Pustak 093 Ank 11 12

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

'LE
આત્માની દંડથી ત્રિ
: પ્રકાર :
ગુદૃા આચાર, શ્રી વિજયવલ્લભસૂ રિજી
: અનુવાદક :
શ્રી કુમારપાળ દેસાઈ
આત્માનું સ્વરૂપ
કહે
નાસ્તિક અને ભૌતિકવિજ્ઞાનવાદી છે કે જેમ આપણને શરીર, ક્રિયા અને અન્ય દુન્યવી પદાર્થાને આંખોથી જો એ છીએ, તેવી રીતે આત્મા તે નરી આંખેથી દેખાતા નથી. આત્મા પ્રત્યક્ષ દેખાતા નથી, માટે કહેવું જોઇએ કે આત્મા છે જ નહીં. આથી આત્માના અસ્તિત્વને અમે સ્વીકારતા નથી અને તેને ઓળ ખવાના પથ પ્રયત્ન પણ કરતા નથી. ” અગાઉ વિવિધ દલીàા દ્વારા આત્માના અસ્તિત્વ અંગે આપણે જોયું, વળી વિવિધ દૃષ્ટાંત દ્વારા આત્માને સિદ્ધ કરી શકાય.
નથી પામી શકતાં કહ્યુ છે –
આમ તે આત્માનું તત્ત્વ ઘણું ગહન છે. વેદો અને જૈનશાસ્ત્રામાં તેના સ્વરૂપનું નિષેધાત્મક રૂપથી વણૅન કરવામાં આવ્યું છે, કે આત્મા આ નથી, આત્મા આવેા નથી વગેરે. પરંતુ અંતમાં તે તે અમૃત વસ્તુનું શબ્દોથી વર્ણન કરીને પ્રત્યક્ષ અનુભવ નથી કરાવી શકતું તેથી આત્મા અંગે ઘાષણા કરી નૈતિ નૈતિ. (આ આ નથી.)
આપણું મન અને વાણી પણ
t
તેમણે નથી,
આત્માના પાર
માં
શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા ”
" आश्चर्यवत्पश्यति काश्चिदेनमाश्च विद् वदति तथैव चान्यः ।
6
[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
( હસ્તે ત્રીને)
બાર વય વચ્ચેનમન્ચઃ Ìકૃતિ. જીસ્વાન વર્ષે કવિ'' ||
“આ ચિદાનંદ . આત્માના બાહ્ય અને આંતરિક (અભ્ય ́તર) સ્વરૂપને ઘણાં આશ્ચયની ષ્ટિએ જુએ છે. ઘણાં એ બાબતમાં વાણીથી આશ્ચય પ્રગટ કરે છે. ઘણાં એનાં વર્ણનને આશ્ચય ચક્તિ થઇને આ રીતે આકાશ અને પુષ્પ બંને જગતમાં છે, પરંતુ ‘આત્મા’ પદ તે સમાસરહિત છે, તેના વાચ્ય આત્મા નામના પદાથ અભય હોવા જોઇએ, તેથી હાથી, ઘેાડા થગેરે અસામાસિક જેટલા પણ પદાથ છે તેમના વાચ્યાનું અસ્તિત્ત્વ સિદ્ધ છે, તે પછી એકલા આત્મા નામના અસામાસિક પદના વાચ્ય પદાર્થાંનુ અસ્તિત્ત્વ અવશ્ય સિદ્ધ થશે.
-----___ચ
જ્ઞાતા અને દૃષ્ટા
હવે લે। આત્માના અસ્તિત્ત્વને સિદ્ધ કરવા માટે પુરાવા. આત્માની બાબતમાં પ્રથમ સાખિતી તે સ્વાનુભવ જ છે. જયારે તમે એમ કહેા છે. હ્યુ, હું અમુક જી ત્યારે એમ કહેનાર કાણુ છે ? આત્મા જ છે ને ! આત્મા સ્વયં જ પેાતાના અસ્તિત્ત્વના સાક્ષી છે.
કે
7 6
તમે વિચાર કરે કે તમે સ્વયં શું છે। ? જડ છે કે ચેતન ? જો તમે જડથી ભિન્ન-ચેતન, છે, તેા તમારું પેાતાનું રવરૂપ શું છે ? શું તમે હાડકાં, માંસ, ચામડી, લાહી, મજ્જા કે શરીર અથવા શરીરના કોઈ અંગોપાંગના રૂપમાં છે ?