Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 05

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 12

કાર તેમજ નૈયાયિક તરીકે મુનિશ્રી જંબૂવિજ્યજી મહારાજનું નામ વિદ્વાનગણમાં મોખરે છે. અને ન્યાયશાસ્ત્રમાં દેશપરદેશના વિદ્વાનનું પૂછવા ઠેકાણું બની રહ્યા છે.
આ ગુરુ-શિષ્યની જોડલીને કેઈ દુર્લભ તેમજ ઉપયોગી ગ્રંથનું સંપાદન કરવાની ઈચ્છા થઈ અને તેમણે પ્રાચીન જ્ઞાનભંડારોના ઉદ્ધારક અને અનેક ગ્રંથોના સંશોધક મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજ્યજી મહારાજની સલાહ લીધી. મતલવાદી પ્રણીત “દ્વાદશારે નયચક્રમ’નું મૂળ તે મળતું જ નથી પણ તેની ઉપર આચાર્ય શ્રી સિંહસૂરિ ક્ષમાશ્રમણે રચેલી અતિ વિસ્તૃત નયચક્રવૃત્તિ જે મળે છે તેનું સંશોધન કરવાની ખાસ આવશ્યકતા હતી. આ કાર્ય પ્રતિઓની અશુદ્ધતા અને ગ્રંથમાં આવતા અસંખ્ય સંદર્ભો શોધવાની મુશ્કેલીઓના કારણે અત્યંત કઠિન હતું એટલે મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજ્યજી મહારાજે તેમને આ ગ્રંથનું સંશોધન-સંપાદન કરવાની ભલામણ કરી. અતિશય કઠિન હોવા છતાં તે કામ ઉપાડી લેવાની આ ગુરુ શિષ્ય તત્પરતા બતાવી અને પુણ્યવિજયજી મહારાજને પ્રતિ મેકલી આપવા વિનંતી કરી.
મુનિશ્રી જંબૂવિજ્યજીએ સં. ૨૦૦૩માં પૂજ્ય ગુરુદેવ મુનિરાજશ્રી ભુવનવિજ્યજી મહારાજના આશીર્વાદ અને પૂર્ણ સહકારથી આ અતિ કઠિન કાર્યનો આરંભ કર્યો, તેઓશ્રીએ સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, અંગ્રેજી વગેરે ભાષાઓને અભ્યાસ કરી લીધેલ હતું પરંતુ આ ગ્રંથનું સંપાદન કરતી વખતે તેઓશ્રીને લાગ્યું કે સાંખ્ય, વૈશેષિક. બૌદ્ધ આદિ દશનના જે જે ગ્રંથોનું નયચક્રમાં ખંડન કરેલું છે તેમાંથી મોટા ભાગનું સાહિત્ય આજે નામશેષ થઈ ગયું છે. પરંતુ મૂળ સંસ્કૃત ભાષામાં આ ગ્રંથો નષ્ટ થયા હોવા છતાં તેમાંના કેટલાકનું ભેટ (તિબેટન) ભાષામાં લગભગ એક હજાર વર્ષ પૂવે થયેલા અનુવાદો મળે છે, એટલે એ ગ્રંથની જાણકારી માટે તિબેટન ભાષાનો અભ્યાસ આવશ્યક છે અને મુનિશ્રીએ તેટલા ખાતર તે અભ્યાસ કરી લીધું અને આવા ગ્રંથોના તિબેટન અનુવાદ મેળવી તે વાંચી લીધા.
આ ગ્રંથનું સંશોધન-સંપાદન સર્વાગ સંપૂર્ણ બને તેટલા માટે મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજીએ કોઈપણ પ્રયાસ બાકી રાખ્યો નથી. તિબેટન ભાષામાં અનુવાદિત સંબંધ ધરાવતા ગ્રથ તપાસ્યા પછી પણ તેઓશ્રીએ આ બાબતના જાણકાર પરદેશી વિદ્વાન સાથે સંપર્ક સાથે. ઓસ્ટ્રિયાના છે. ઈ. કાઉનેર. ઈટાલીના ડે. ટૂચી. ઈંગ્લાડના ડો. શેમસન, યુનાઈટેડ સ્ટેટસના ડે. કુટરમાઉટ અને છે. જે બુચ, જાપાનના ડો. છેલ્શ કાનાકુરા વગેરે સાથે તેઓ પત્રવ્યવહાર સંબંધમાં છે અને અદ્યતન શોધેથી આ રીતે તેઓ પરિચિત રહે છે અને આ સવેનો લાભ તૈયાર કરતી વખતે આ ગ્રંથને મળે છે.
મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજ્યજી મહારાજ દર્શનશાના ઊંડા અભ્યાસી, ચિંતનકાર અને સંશોધક હોવા ઉપરાંત એક ઉચ્ચ કેટિના સાધક છે કીર્તિ કે પ્રશંસાથી હંમેશાં દૂર જ રહે છે. ગસાધના તેમની પ્રિય પ્રવૃત્તિ છે. આટલા મહાન જ્ઞાનતપરવી હોવા છતાં તેઓશ્રીમાં મોટાઈ કે અભિમાનનો એક છોટે સરખો પણ નથી. નમ્રતા અને સરળતાથી તેઓશ્રીનું જીવન હંમેશા સુવાસિત બન્યુ છે.
પરમ પૂજ્ય જ્ઞાન તપસ્વી મૂનિ પ્રવર શ્રી જબ્રવિજયજી મહારાજને કોટી કોટી વંદના છે...
[ આત્માનંદ-પ્રકાશ