Book Title: Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 05
Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ARE
પ્રેષક : કુ. પ્રફુલ્લા રસિકલાલ વોરા (એમ.એ., એમ.એડ.] સત્સંગ એ સર્વ સુખનું મૂળ છે. ગમે તેવા પવિત્ર થવાને માટે સત્સંગ શ્રેષ્ઠ સાધન છે; સત્સંગની એક ઘડી જે લાભ દે છે તે કુસંગનાં એક કેટયાવધિ વર્ષ પણ લાભ ન દઈ શકતાં અધોગતિમય મહા પાપ કરાવે છે, તેમજ આત્માને મલિન કરે છે. સત્સંગને, સામાન્ય અર્થ એટલે કે, ઉત્તમને સહવાસ. જ્યાં સારી હવા નથી આવતી ત્યાં રોગની વૃદ્ધિ થાય છે, તેમ જ્યાં સત્સંગ નથી ત્યાં આ ગ વધે છે. દુર્ગધથી કટાળીને જેમ નાકે વસ્ત્ર આડું દઈએ છીએ, તેમ કુસંગથી સહવાસ બંધ કરવાનું અવશ્યનું છેસંસાર એ એક પ્રકારને સંગ છે અને તે અનંત કુસંગરૂપ તેમજ દુઃખદાયક હોવાથી ત્યાગવા યોગ્ય છે. ગમે તે જાતને સહવાસ હોય પરંતુ જે વડે આત્મસિદ્ધિ નથી તે સત્સંગ નથી, આત્માને સત્ય રંગ ચઢાવે તે સત્સંગ. મોક્ષને માર્ગ બતાવે તે મૈત્રી. ઉત્તમ શાસ્ત્રમાં નિરંતર એકાગ્ર રહેવું તે પણ સાંગ છેસત્ પુરુષને સમાગમ એ પણ સત્સંગ છે. મલિન વસ્ત્રને જેમ સાબુ અને જલ સ્વચ્છ કરે છે તેમ આત્માની મલિનતાને શાબેધ અને પુરુષોને સમાગમ શુદ્ધતા આપે છે. જેનાથી હમેશને પરિચય રહી રંગ, રોગ, ગાન, તાન અને સ્વાદિષ્ટ ભજન સેવાતાં હોય તે તમને ગમે તે પ્રિય હોય તો પણ નિશ્ચય માનજે કે, તે સત્સંગ નથી પણ કુસંગ છે.
સત્સંગથી પ્રાપ્ત થયેલું એક વચન અમૂલ્ય લાભ આપે છે, તત્ત્વજ્ઞાનીઓએ મુખ્ય બેધ એવો કર્યો છે કે, સર્વ સંગ પરિત્યાગ કરી, અંતરમાં રહેલા સર્વ વિકારથી પણ વિરક્ત રહી એકાંતનું સેવન કરો. તેમાં સત્સંગની સ્તુતિ આવી જાય છે. કેવળ એકાંત તે તે ધ્યાનમાં રહેવું કે યોગાભ્યાસમાં રહેવું તે છે, પરંતુ સમસ્વભાવને સમાગમ, જેમાંથી એક જ પ્રકારની વનતાનો પ્રવાહ નીકળે છે તે, ભાવે એક જ રૂપ હોવાથી ઘણાં માણસે છતાં અને પરસ્પરને સહવાસ તાં તે એકાંતરૂપ જ છે અને તેવી એકાંત માત્ર સંત-સમાગમમાં રહી છે. કદાપિ કે ઈ એમ વિચારશે કે, વિષયીમંડળ મળે છે ત્યાં સમભાવ હોવાથી એકાંત કા ન કહેવી ? તેનું સમાધાન તત્કાળ છે કે, તેઓ એક સ્વભાવી હોતા નથી. પરસ્પર સ્વાર્થ બુદ્ધિ અને પાયાનું અનુસંધાન હોય છે અને જ્યાં એ બે કારણથી સમાગમ છે તે એક-સ્વભાવી અને નિર્દોષ હોતા નથી. નિર્દોષ અને સમસ્વભાવી સમાગમ તે પરસ્પરથી શાંત મુનીરને છે તેમજ ધર ધ્યાનપ્રશસ્ત અલ્પારંભ પુરુષને પણ કેટલેક અશે છે. જ્યાં સ્વાર્થ અને માયા કપટ જ છે ત્યાં સ–સ્વભાવતા નથી, અને તે સત્સંગ પણ નથી.
૮૨ ]
આત્માનંદ-પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
