Atmanand Prakash Pustak 084 Ank 11 12

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

• સૌન્દર્ય
શ્રી સુશીલ સંકલન : મહેન્દ્ર શાહ સૌંદર્ય શ્રી જાતિને સ્વભાવતઃ વયું છે. ટાપટીપ કે કૃત્રિમ વૃંગાર, સ્ત્રીના સમય અને સ્ત્રીના સૌદર્યનું વર્ણન કરવામાં કવિઓએ દ્રવ્યને પણ વ્યર્થ બનાવી દે છે. ઉપમા અને અલંકારોને ખર્ચ કરતાં પાછુ જેને આત્મા નિર્મળ હોય, જેનું હૃદય વાળીને જોયું નથી. મહાન યુધ્ધ અને ભયંકર સંસ્કારી હોય, જેનું મન અરીસા જેવુ ઉજજરાજક્રાંતિઓમાં પણ હોટે ભાગે સૌદર્યવતી વળ હોય તે અતિ સામાન્ય વસ્ત્રમાં, વગર શ્રીએ જ નિમિત્તરૂપ બની છે.
અલંકારે પણ દીપી નીકળે છે. પ્રાણીમાત્ર સૌંદર્ય તરફ ખેંચાય છે. એને પરંતુ આ પ્રકારનું સૌદર્ય જોવાની દષ્ટિ અર્થ એ છે કે સૌને સારૂ જ ગમે છે. સૌની પાસે નથી હોતી. કન્યા કેવી સુંદર છે ?
પણ સૌ દર્ય માત્ર શરીરની ચામડીમાં, એમ કન્યાની પસંદગીની વખતે જ પૂછાય છે. ઉજળા વસ્ત્રોમાં કે ઝગઝગાટ મારતાં આભૂષણો- કન્યા પરણીને સાસરે આવે છે ત્યારે પણ તે માં જ સમાયું છે એમ માનનાર મોટી ભૂલ કરે કેટલી સુંદર છે એ જેવા આસપાસની સ્ત્રીઓ છે. એ સૌદર્ય ક્ષણિક છે. ખીલતાની સાથે જ એકઠી થાય છે. એ બધા આત્માનું સૌંદર્ય જોઈ એ કરમાવા લાગે છે. એ કૃત્રિમ છે. એનું શકતા નથી, તેઓ તે દેહના રંગ અને બોલવા અભિમાન અધ:પતન તરફ લઈ જાય છે. ચાલવાની ઢબ જોઈને જ પોતાને અભિપ્રાય
સાચું અને સ્થાયી સોંદર્ય આત્માની અંદર બાંધે છે. ગુણની પરીક્ષા થાય તે પહેલાં જ છે. આત્મ પિતે જ અનંત સૌંદર્યનું ધામ નવવધૂને પિતાના સૌદર્યની પરીક્ષામાંથી પાસ છે. એ પિતે સુંદર છે, એટલે જ જયાં જ્યાં થવું પડે છે. ' સુદરતા જણાય છે ત્યાં ત્યાં તે આકર્ષાય છે. એટલા માટે વિવાહિત કન્યાએ પણ
કેટલીકવાર વિલાસિતા તેમજ બહારની વસ્ત્રની પસંદગી અને પહેરવાની ઢબ વગેરેમાં ટાપટીપને સૌંદર્ય માની લેવામાં આવે છે. પુરૂં લક્ષ આપવું જોઈએ. એમાં કળા ભલે મુલાયમ વસ્ત્રો પહેરવાથી મુખ ઉપર પાવડર હોય. પણ કૃત્રિમતા ન હોવી જોઈએ. કૃત્રિમતા છાંટવાથી કે હીરા-મોતીના ઘરેણાં પહેરવાથી માણસને છેતરે છે અને એ છેતરપીડી આખરે પિતે બહુ સુંદર દેખાશે એમ કેટલી સ્ત્રીઓ ઉઘાડા પડી જાય છે. સાદાઈ સાથે વસ્ત્ર પહેરમાને છે, આ માન્યતા સાવ ખોટી છે. એ વાની અને નમ્રતાપૂર્વક બોલવા ચાલવાની જે ટાપટીપ એક પ્રકારનો વિલાસ છે. સાદાઈમાં
Gતમે કળા કેળવી હશે તે એથી તમારી આસજે શોભા અને ભવ્યતા છે, તે વિલાસથી હણાય પાસના સગા-સંબંધીઓ અને સ્વજનેમાં પણ છે. ઉછીના માગી લીધેલા નાણાં એ જેમ આપણી તમારી સારી સુવાસ ફેલાશે. પોતાની મિલકત નથી તેમ ટાપટીપ કે વિલાસિતા સુંદર દેખાવું તે કરતાં સુંદર બનવું એ એ સ્વાભાવિક સૌર્ય નથી. ઉછીનાં નાણાં વધુ શ્રેષ્ઠ છે. કરજના નામથી જ ઓળખાય છે. કરંજને પિતાના દેહના બાંધાને કે પોતાના શરીરના બે માણસને કચરી મારે છે. તે જ પ્રમાણે રંગને કઈ બદલાવી શકતું નની. એ વિષે ઓકટોબર-૮૭).
[૧૬૭