Atmanand Prakash Pustak 080 Ank 04

Author(s): Popatlal Ravjibhai Salot
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

વિશેષને પર્યાય કહેવાય છે. સુવર્ણ દ્રવ્યમાંથી સિંગની જેમ અસત્ છે; આ વાતને, સંસારના ઘડાયેલા બંગડીહાર-કંદોરો-વીંટી વગેરે પય પ્રત્યેક પ્રસંગને સ્વયમેવ અનુભવ કરીને સુખ, છે. કપડાના કેરા થાન (તા)માં બનેલા કેટ દુખ, સંગ વિયેગ, આદિ પર્યાને ભગવતે ખમીશ-પેટ-પાયજામો વગેરે પર્યા છે. તેવી કેઈપણ સહદય માણસ કેવી રીતે સત્ય માની રીતે “જીવ” જેમાં રહેલ છે તે મનુષ્યનું શરીર શકશે ? જેમકે: મને ભૂખ લાગી, તરસ લાગી, કૂતરાનુ શરીર, દેવનારકનું શરીર કે કીડા મકડા ઠંડી ગરમી લાગી, તાવ આવ્ય, સ્ત્રીને વિયેગ તથા વનસ્પતિ જેને આપણી વ્યવહાર ભાષામાં અસહ્ય લાગ્યું, આદિ દુઃખના પર્યાયે તથા મેં લીંબડો, વડ, આંબો, પીપલે કહેવાય છે. તે ખાધું, પીધુ, ગરમ કપડા પહેર્યા, ફળફ્ટ ખાધા, બધાયને પર્યાયે કહેવાય છે દ્રવ્ય નહિં. આ પરણ્ય, સંસારના વિલાસ માણ્યા, પુત્રને બાપ પ્રમાણે સંસારમાં કેટલીક દેખાય છે અને કેટલાક થયે, શ્રીમંત થયો આદિ સુખના પર્યાના કારણે દેવ નારક તથા દેશ દેશાન્તરમાં રહેલી વસ્તુ સુખદુઃખને અનુભવ કરતે આત્મા અસત્ છે. દેખાતી નથી. છતાંય તે પ્રત્યેકમાં દ્રવ્ય અને પર્યાય અને તેના સુખદુખે પણ અસત્ છે. આ વાતને રૂપે બે તવેની વિદ્યમાનતા સૌને માટે પ્રત્યક્ષ છે સર્વથા નિરક્ષર કે ગાંડ માણસ પણ સત્ય માની
આપણું વ્યવહારમાં પર્યાય અવસ્થા જ કામમાં શકે તેમ નથી. માટે સંસાર કેઈ કાળે પણ આવે છે દ્રવ્ય તરીકે રહેલ સુવર્ણની લગડીઓ અસતું હતું નહિ અને થશે પણ નહિ તેવી રીતે કે પાટને ગળામાં લટકાવીને કોઈને ફરતે જે દ્રવ્યો, ગુણો અને પર્યાયોને સહભાવી કે ક્રમભાવી નથી. પણ જ્યારે તે સુવર્ણ દ્રવ્યને. પર્યાયરૂપે સંબંધ પણ અસત્ નથી. હાર-કંદરે કે બંગડી વગેરે જ કામ આવે છે, પ્રત્યક્ષ એટલે આંખે દેખાતે અને અનુભવાતે તેમ પાણી ભરવા માટે માટી (દ્રવ્ય) કોઈને ઘટ-પટ-અને શરીરાદિપર્યાય એકાન્ત સર્વથા કયારેય કામમાં આવ્યું હોય, તે કેઈને એટલેકે
કાઈને અઢલક અનિત્ય છે અને જીવ આકાશાદિ પદાર્થો એકાતે
અતિ તકવાદી, વિતંડાવાદી, છળપ્રપંચવાદીઓને પણ સર્વથા નિત્ય છે, આવી રીતની કલ્પના ગમે તેના જાગવામાં આવ્યું નથી, પરંતુ તેમાંથી બનેલ શાની હોય તે પણ નજરે દેખાતે સંસાર ઘર, કળશ, ઘડો, હાંડી માટલે વગેરે પયોય અને પ્રતિક્ષણે બદલાવી તેની માયાને જોયા પછી, કામમાં આવે છે તે પ્રમાણે અરૂપી હોવાના અદ્ધિજીવી, આધ્યાત્મિક માણસને કપાળ કલિપત કારણે અદશ્ય રહેલું છવ દ્રવ્ય પિતાના ઉપાર્જિત છે
* સિદ્ધાન્ત ગળે ઉતરે તેવા નથી, કેમકે અનાદિકર્મોને ત્રણાનુબંધનોને ભેગવવા માટે જ્યારે ?
ગવવા માટે જયારે કાળથી માટી દ્રવ્ય ઘટાદિ અનંતાનંત પર્યામાં મનુષ્ય પર્યાય સ્ત્રી પર્યાય શ્રીમન્તપર્યાય, ગરીબપયોય, પરિવર્તિત થયું છે, તે પણ તેને નાશ કયારેય સરૂપપર્યાય, કુરૂપપર્યાયને ધારણ કરે છે ત્યારે જ થયું નથી, બંગડી તેડાવીને કંદોરો, બનાવ્યું, વ્યવહાર એટલ સંસાર ચાલે છે અને આને કારણે જ તેને તેડાવી કુંડળે બનાવ્યા ઈત્યાદિક સંપૂર્ણ પ્રત્યેક પ્રદેશને માણસ પોતપોતાની ભાષામાં)
પર્યાયામાં સૂવર્ણવ્ય પિતાના રંગથી કે વજનથી અથવા સંકેતમાં કે ચેષ્ટામાં આ ઘડે છે, કેટ
કયાંય પણ નાશપામતું નથી અને હજારો પ્રયત્ન છે, પુરૂષ છે, સ્ત્રી છે, શ્રીમન્ત છે, ગરીબ છે,
થી પણ નાશ પામતું નથી કારણ કે પર્યાની કામડે-ઉંટ-હાથી કે આ કીડી છે વગેરે શબ્દોની જેવી વ્યવસ્થા છે. તેવાજ અનુભવમાં આવે છે. પ્રયોગ કરે છે અને તે પ્રકારેજ વ્યવહાર ચાલે છે. અને આ અનુભવજ સત્ય સિદ્ધાન્ત છે. જે
આ પ્રત્યક્ષ દેખાતે વ્યવહાર “ત્રણે ત્રિકાળા બાધિત હોય છે, જીવાત્માએ પણ મિણા કાર’ સુત્ર પ્રમાણે અસત્ છે ગધેડાના અન ત ભામાં નવાનવા શરીરો, પર્યાય-આકાર ફેબ્રુઆરી
૬૩