Atmanand Prakash Pustak 073 Ank 01

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

ચાતુરીના પ્રશ્નો ચાર
લેખક:-મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા
સ્ત્રી
અનેક વરસ પહેલાંની વાત છે. એ યુગમાં ગણિકા અને કલા પ્રવીણ ચતુર પણ રાજ્યાશ્રય નીચે પોષણ પામતી. રાજ્યમાં તેની કળાને પ્રોત્સાહન મળતુ' અને આવી સ્ત્રીએ પેાતાના દેશનુ પ્રતિનિધીત્વ ધરાવી દેશ વિદેશમાં જતી અને ત્યાં રાજસભામાં પડતા સાથે વાદિવેલાદ કરી તેને હાર આપી પાતે ગૌરવ અનુભતી તેમજ રાજ્યનું ગૌરવ પણ વધારતી. એ યુગમાં આ રીતે સાંસ્કાર અને કલાના વિનિમય ચાલતા અને પ્રથમ કક્ષાના રાજ્યે પણ તેમાં રસ લેતા.
અવ'તિનગરીમાં એ વખતે રાજા ત્રિવિક્રમ રાજ કરતા હતા. તેની રાણી સુનંદા સાક્ષાત્ સરસ્વતી જેવી હતી. રૂપ, ગુણુ અને જ્ઞાન ત્રણેયને તેનામાં આવિર્ભાવ થયા હતા એક વખત રાજગૃહીની રાજનત'કી સુજાતા ત્રિવિક્રમની સભામાં જઈ પહેાંચી. સુજાતાની ખ્યાતિ ચારે બાજુ ફેલાયેલી હતી તે ભારે વિચક્ષણ હતી અને અત્યંત તીવ્ર બુદ્ધિ ધરાવતી. તેથી અવંતિની રાજસભામાં તેને યાગ્ય આવકાર મળ્યા. રાજસભામાં નૃત્ય કલા કરી તેણે લોકોના મન જીતી દ્વીધાં ત્રિવિક્રમ રાજાએ પ્રસન્ન થઇ કહ્યું: “સુજાતા ! (અનુસંધાન પાના ના ખીજો ભાગ તૈયાર થઇ ગયા છે અને ખાઈન્ડીગ કામ પૂર્ણ થયે સભા તરફથી તે ગ્ર ંથની પ્રકાશન વિધિ કરવામાં આવશે. ત્રીજો અને છેલ્લે ભાગ પણ મુંબઇમાં છપાઇ રહ્યો છે. આ કાર્યમાં, પાકટ ઉંમરે પણ ધાર્મિક સાહિત્યમાં રસ લેતા અને આ સભાના પરમ હિતેચ્છુ તેમજ પેટ્રન શ્રી અમૃતલાલ કાલિદાસ દોશીનુ' અમને માગદર્શીન
તેનુ
ચાતુરીના પ્રશ્નો ચાર
તારા નૃત્યાથી તે અમારા મન જીતી લીધાં છે, હવે તારી ઇચ્છા પૂર્ણાંક કોઈ પણ વર માગી લે !”
એકાદ પળ ચૂપ રહી સુજાતાએ ક્ષેાભપૂર્વક કહ્યું: “ રાજન ! હું તે રાજગૃહીની રાજન કી છું. આપની રાજસભામાં આવવાનું પ્રયાજન તા એ છે કે, રોજગૃહીના રાજવીએ મને આપને ત્યાંથી ચાર પ્રશ્નોના ઉત્તર પ્રાપ્ત કરવા મેાકલી છે. પણ તે માટે શરત છે કે, આપની સભામાંથી મારા પૂછેલા પ્રશ્નોમાંથી કઈ એકના પણ પ્રત્યુત્તર ખાટા હોય, તે આપે રાજગૃહીનુ' સ્વામિત્વ સ્વીકારવું, અને જો ચારેય પ્રશ્નોનાં સાચા ઉત્તર મળશે, તે રાજગૃહીના મારા પરના અધિકારના અંત આવશે અને હું સદા માટે અવતિનગરીની સેવિકા બનીને રહીશ. રાજન ! અવિનય માટે ક્ષમા માગુ' છુ, પણ આપે વર માગવાની આજ્ઞા કરી, એટલે જ આ ઇચ્છા જાહેર કરુ' છુ. નહિં તે આપની સમક્ષ આવી વિચિત્ર માગણી કરવી એ ધૃષ્ટતા કરી કહેવાય એ હું જાણુ છુ.
»
66
રાજા ત્રિવિક્રમે હસીને કહ્યું, “ સુજાતા ! તારા પ્રશ્નો ગમે તેવા પ્રકારના હશે તેા પણ આ રાજસભામાંથી તને તેના સાચા જ જવ એ મળશે. વળી આ પ્રશ્નો અંગે તે' જે શરત મૂકી છે, તે નં. ૬ નું ચાલુ)
અને દેરવણી મળ્યાં છે જે માટે આ તકે અમે તેમને અંતઃકરણ પૂર્વક આભાર માનીએ છીએ. અંતમાં અમે પ્રાથના કરીએ છીએ કે :शिवमस्तु सर्वजगतः परहित निरता भवन्तु भूतगणा: । दोषाः प्रयान्तु नाश, सर्वश्र सुखी
भवन्तु लोका
[૭