________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમર આત્મ નિરીક્ષણ
૧૫
નિમિત્તોથી મારે આત્મા સમયે સમયે ભાવકર્મના માટે પ્રયત્ન કરું છું. તેમાં ઘણીવાર સફળતા મળે નિમિત્તોથી દ્રવ્યક સ્વયં પરીણમાં બંધાયા કરે છે. છે. અને એ સફળતાનો આનંદ કયારેક અગમ્ય
આ બંધભાવથી જ આ સંસાર અને આ બધી અનુભવાય છે. દષ્ટિનો ધર્મ જોવાનું છે. પરંતુ ઉપાધીમાં ભારે સંપડાવું પડે છે. આપનું સમાધી દષ્ટિમાં જે વિકાર રાગદ્વેષ ન હોય તે જોવા માત્રથી સુખ પ્રાપ્ત કરવા માટે હું આપના આશ્રયે આપની અને બંધ થતો નથી. જાણવા માત્રથી હું બંધાતો સેવા સ્વિકારું છું.
નથી. જાણવું અને જોવું એ તો મારા આત્માને હે જિનેશ્વર ! પુદ્ગલીક વિકારનું એવું પરિબળ અબાધિત અધિકાર ધર્મ છે. પરંતુ તેમાં જે મેહ છે કે, મારા મન-વચન કાયાન યોગો તેને આધિન રાગદ્ધ થાય છે તે આપની વિતરાગ મુદ્રાથી દૂર કરું. થઈ જાય છે, એ વિકારોને તૃપ્ત ક્રરવા માટે હું ઝાંઝવાનાં જળ જેમ દોડધામ કરું છું. પણ તે તૃપ્ત
રજસ ને તમસ પ્રકતીઓ નિમિત્ત મળતાં થતાં જ નથી. જેમ જેમ તૃપ્ત કરૂં તેમ તેમ તેને તુરંત જ ઉશ્કેરાઈ જાય છે. સમતા ને સ્થીરતા ટકી અસ તેષ વધતો રહે છે. પૂર્વે વાસનાથી પરિણમા- શકતી નથી. આ નિર્બળતા કેમ દૂર કરવી ? વેલ વિકારે નિમિત્ત મળતાં જાગ્રત થઈ જાય છે. ઉપશમમાં રહેવા માટે શું કરવું ? ક્રોધ થઈ જાય, મારું મિથ્યાત્વ ને અજ્ઞાન તેમાં જવાબદાર છે. હું અભિમાન આવી જાય, માયા કપટ થાય, લેભ તેમાં અજ્ઞાનભાવે પરિણમી તૃપ્તિને બ્રામક અનૂભવ ચ
થઈ જાય અને ભાન ભૂલાઈ જાય. આ ચાર કષાયો કરું છું અને વાસ્તવિક તૃપ્તિ થતી નથી. પરિણામે પાંચ ઇન્દ્રિયનાં વિષયમાં અનુરોધ થતાં કે આસક્તિ ખેદ અને સંતાપ જ થાય છે. આપ તો તૃપ્તિને થતો આ મંધાતક બની જાય અને અનંત કમનાં અખંડ આનંદ અનુભવે છે.
આવરણે આત્માની આસપાસ વીંટળાઈ જાય. આ વિકલ્પ અને વિકારે અનાદિ વાસનાથી
સમયે સમયે અનંત કર્મયુદ્દલ વણા આત્માનું
નિમિત્ત પામી સ્વયં પરિણામી જાય એમાંથી બચવા છે. એ વાસનાને ક્ષય કરવા માટે જ મારે પુરૂષાર્થ
આપનું આલંબન શ્રેયકર છે. કરવાનું છે. મેહ અને આસકિતમાંથી વાસના જન્મ છે. આસકિત અજ્ઞાનમાંથી જન્મે છે. અજ્ઞાન અનાદિથી છે. મને મારા પિતા સંબંધીનું જ્ઞાન
આપનાં ચિત્તપ્રદેશમાં દષ્ટિ સ્થિર કરી તેમાં જ કયારેય પણ મળ્યું નથી. હવે આપનાં શાસનથી
સંયમપૂર્વક ધ્યાન ધારણ કરી સમાધિસ્થ થવા
સિવાય બીજા કોઈ કારગત ઉપાય નથી. આપનાં આપના દર્શનથી મને સ્વ-પરનું વિજ્ઞાન પ્રગટશે. જડ–ચેતનની ભિન્નતા દેહાદીક પર પદાર્થોથી
છા શુદ્ધ નિરંજન રમૈતન્ય સ્વરૂપ ચિત્તપ્રદેશમાં મારા આત્મપદાર્થની ભિન્નતા સમજાશે. અને હું આપના જ
ચિત્તનું ધ્યાન અખંડપણે ચાલુ રહે, સંસારની
આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધી વચ્ચે પણ આપનું અખંડ પરમાત્મ સ્વરૂપમાં લીન રહી આપનાં શુદ્ધ સ્વરૂપનું
સ્મરણ-ચીંતન રહે. ઉપયોગ ઉપયોગમાં જોડાઈ ધ્યાન સ્મરણ કરી મારા શુદ્ધ નિર્મળ સ્વરૂપને
રહે તેવી ચીત્તની અવસ્થા સહજ સ્વાભાવીક થાય પ્રાપ્ત કરીશ.
તેવી મારી ભાવના છે. આ ભાવના ભાવનામાં જ યાત્રિ મહિનાના પ્રબળ ઉદયથી છ પદા- રહી જાય છે. કર્તવ્યમાં મુકવા જતાં અનેક વિક૯૫– ર્થોનાં સોણથી દષ્ટિમાં વિમર વાસના થઈ જાય સંકલ્પથી ચિત્ત ઘેરાઈ જાય છે. છે. ચિત્તની વૃત્તિઓ ત્યાં ખેંચાઈ જાય છે. દર્શન મહિનીયનાં ક્ષયે પશમથી એ દુષ્ટ વૃત્તિઓને હઠાવવા માટે અન્ય કોઈ તૃષ્ણા કે આસક્તિ નથી. જે
For Private And Personal Use Only
