________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२८
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
ડૉ. પી. એલ. વૈદ્યે વાસગઢસાનાં ટિપ્પા ( પૃ. ૨૦૫ )માં ચળ્યુ છે. જો આ હકીકત યથાર્થ હેય તે માટે “ વર્ષો '' છપાવનારે કે એના સંપાદકે યાગ્ય નોંધ કરવી જોઇએ.
.
-
વષ્ણુએ ' ( સં. વર્ષીક ) એટલે બીબાંઢાલ વર્ણન એવા એતે અ કરાય છે. આને અંગ્રેજીમાં Stereotyped description તેમજ c!ide પણ કહે છે. આગમે પાછળ (પ્રાકૃત)માં—અદ્દમાગહી ( અમાગધી ) યાને આ પ્રાકૃતમાં રચાયેલા હોવાથી વણ્યુઅતી ભાષા પશુ એ જ છે. આગમેના સંસ્કૃતમાં વિશ્વણુ કરનારા પોતાતાના વિવરણમાં કાઈ કાઇવાર સમગ્ર · વસ્તુઅ ' રજૂ કરી તેનું સ્પષ્ટીકરણ કરે છે. આથી વવષ્ણુ વિના જે આગમ છપાવાયેલા હેય તા એ વર્ણીમ માટે તપાસ કરવાની રહે છે. કહેવાનું કે અન્ય આગમ જોવાની જરૂર પડે છે. આમ ‘વષ્ણુએ ' એક પુસ્તકરૂપે પ્રસિદ્ધ થવા ધરે જેથી આ મુશ્કેલી દૂર થાય. સાથે સાથે વણ્યુઅનુ સ ંસ્કૃત વિવરણુ હોય તે તે છપાવવુ જોઇએ અને તેમ ન બને તે એમાંના દુર્ગમ શબ્દોનાં વિષ્ણુમાંથી મળી આવતાં સંસ્કૃત સમીકરણ અપાવાં જોઇએ, વળી વણૢઅનુ ગુજરાતી અને ખાસ કરીને તે અંગ્રેજી ભાષાંતર રજૂ થવું ઘટે. વિશેષમાં ‘ વષ્ણુ ’તે અનુરૂપ ચિત્ર તૈયાર કરાવય અને તે પણ અપાય તે તે અધિક લાભદયક બને. વળી આ વા પુસ્તકના અંતમાં સાંસ્કૃતિક અધ્યયન માટે ઉયયેાગી થઈ પડે એવી સામગ્રીની સૂચી અપાવી જોઇએ. વષ્ણુએ 'થી સૂચિત વર્ણન કવિની કુશત નુ ઘોતન કરતુ હોવાથી એ કાવ્યરસિકાને આનંદ દાયક થઇ પડે તેમ છે. આથી પણ વણ્યુઅ ' એકત્રિત કરી એ સંગ્રહ પ્રસિદ્ધ કરાવા જોઇએ.
"
* પઇશ્રુંગ ’ તરીકે ઓળખાવાતા આગમ પૈકી કેટલાક-દા, ત,
'
તિથૅાગાલી અપિ અપ્રકાશિત છે. એમાં વહ્યુઅ ' હેવાના સંભવ નથી એટલે એ વાત બાજીએ રખાય તે પશુ પ્રકાશિત તમામ આગમે મારી સામે નથી એટલે ખૂટતા આગમા મેળવી એ બધા તપાસી જવા માટે અત્યારે અનુકૂળતા નથી આથી વણ્યુઅની કામચલાઉ સૂચી રજૂ કરી સતેાષ માનવા પડે છે. આ સૂચી હું રજૂ કરું તે પૂર્વે એ વાત નોંધીશ કે વણ્યુઅના નીચે મુજબ ત્રણ પ્રશ્નાર જોવાય છે અને એ હિસાબે એવા ત્રણુ લગ પડે છે:-~~~
(૧) જેનું વન આપવું જોઇએ પયુ અપાયું નથી તે વર્ગુન વર્ષના ઉલ્લેખ પછી ‘ વષ્ણુએ ’ શબ્દના પ્રયાગ કર્યો જેમાં દર્શાવાયું છે તે. વર્ગુલ્મ, ' દા॰ ત॰ નાયાધર્મી કહા (સુય૦ ૧, અ. ૧, સુન્ન ૧)મ'ની પંકિત નામે “ ચમ્પા નામ ની દાવા વળો | ’
*
(૨) વર્ણાનું વર્ણન ન આપતાં વધુ નગત શઆતના એકાદ બે શબ્દો તેમજ અંતમાંના એકાદેક શબ્દ આપી અંતે એ બેની વચ્ચેના ખૂટતા શો ન આપતાં જાવ ’ને પ્રયોગ કરી સુચવાયેલ દા. ત. ઉવાસગદસા ( અ. ૧ )માં “ મીનલાય પોળ” ૨.
વષ્ણુખ
""
ܕ
(૩) વર્ણનું વર્ણ`ન ન આપતાં એ માટે ‘ જહા ' શબ્દ કહી એ વનનું સૂચન કરતું ‘વષ્ણુઅ દા. ત. ઉવાસાષામાં “ જ્ઞા પૂવાળા ’” તેમજ નાયધમ્સે કહા ( સુય. ૧, અ. ૯, સુ. ૮૧)માં
""
‘જ્ઞા તેર્જુનને ’૪. આમ જે વણુઅના ત્રણુ વ પડે છે તેને લગતી એકેક સૂયી નીચે મુજબ છે:~
For Private And Personal Use Only
૪ ૬ વેનિસગ્ગ 'થી અભપડેપસૂરિએ ગાશાલકરિતના ઉલ્લેખ કર્યાં.
૧ વન યેાગ્ય સંચેતન કે અચેતન પદા,
૨ આ ભણ્યુમમાં વિભક્તિ પૂરતું પરિવર્તન કરવાનુ છે.
૭ પૂરનું વર્ણન, વિવાહપત્તિ ( સ ૭, ૭. ૨)માં નથી, પરંતુ ત્યાં તે રા. ૧, ૬ ૧માંતા સીમલા તાપથનું વણૅન જોવાની ભલામણુ છે તે અહીં પૂરણુતે બન્ને તામસિતા ઉલ્લેખ કરાયા હોત તા કેમ ?
