________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
૧૪૨
અનુકંપા કરી તે તે વાતે પોતાનુ' જીવન જીવવા દે છે, સત્ય વચન વડે પણુ પેાતાના અને પરના આત્માઓને અભય આપી શકે છે. અસ્તેય, ચય અને પરિગ્રહવર્ડ સ્વપર આત્માઓના ઉદ્વાર કરી શકે છે. આ રીતે પરમાત્માના વચને અમલ કરી સર્વ જવાને પોતાના મિત્ર બનાવે છે એ પા જ્ઞાની ભાવનાનાજ આવિષ્કાર છે,
મહાન પુરુષનું જીવન આણુને લાલબત્તી જેવુ છે. આપણુને સમયસરની ચેતવણી આપે છે, સાચી દિશાનું ભાન કરાવે છે, તેમ આપણા વર્તીમાન જીવન વિષે વિચારવાની તક રજી કરે છે કે આપણે અત્યારે કયાં છીએ, કયાં જઇ રહ્યા છીએ, અને કયાં જવું જોઇએ? લગભગ ૨૪૮૬ વર્ષ પહેલાંના દિવસેા એટલે પ્રાચીન ભૂતકાળના દિવસે, છતાં તે એટલા તેજસ્વી છે કે આપણી આંતરદષ્ટિને ઉધાડે છે; સૂ` આપણાથી જેટલેા દૂર છે તેટલી દૂર ખીજી કોઈ ચીજ હોય તા કદાપિ ન દેખાય, પરંતુ સૂર્ય એટલો તેજસ્વી છે કે તે એટલા બધા દૂર હોવા છતાં સૌથી વધારે દેખાઈ શકે છે; મહાપુરુષના સ્મરણીય દિવસે એવીજ રીતે તેજસ્વી હોય છે, જે હન્ના વસુધી
લાકાતે દેખાય છે એટલું જ નહિ પરંતુ તેમાંથી આધ્યાત્મિક પ્રેરણા મળી રહે છે.
પ્રભુ મહાવીરના જીવનના એકેએક આદર્શો એટલા આકર્ષક છે કે તેના વિચાર માત્ર આશ્ચય ચકિત બનાવી મૂકે છે. એમની અહિંસા આકાશની સમાન
વ્યાપ અને સૂક્ષ્મ છે; એમની તપશ્ચર્યા અને સહન શક્તિ અનુમ છે, એમની ગૃસ્થ અને સાધુસ ધની વ્યવસ્થા પકતા-બંધારણુ મહાન રાજનૈતિજ્ઞાને પણુ મુગ્ધ કરે તેવી છે.
પરંતુ એનાથી વિશેષ જે વસ્તુ એમના જીવનમાં દૃષ્ટિગાચર થાય છે તે એમની સમન્વય શક્તિ છે. અગ્નિ અને પાણી જેવી એ વિરાધી વસ્તુઓને જ્યારે સમન્વય કરવામાં આવે છે ત્યારે એન્જિનમાં જે શક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે તેથી વિશાળ રેલ્વેગાડી વાયુવેગે દેડી શકે છે. સમન્વયના આધારે જ સંસાર ચાલે છે;
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એથીજ પ્રકૃતિ વિકાસ કરી રહી છે અને જગત ઉતિ કરતું ચાલ્યું છે. તેથી જ શ્રી ઉમાસ્વામિજીએ તત્ત્વા સૂત્રમાં પરેશમા સ્ત્રીવાનાપુ એ સૂત્ર મુક્યું છે, ભમવાન મહાવીરને સમન્વષા એ બે અનેકાંત વાદ; પરંતુ આપણે તે ખૂલી જઇ અનેકાંતની ચર્ચામાં સમન્વયવાદ શેાધવાને બન્ને ખંડનતી ભાવનાને વધારે જોર આપ્યુ છે. ગમે તે એકજ નયને પકડી રાખવાને અંગે અન્ય નયાના અપલાપ થવાથી અનેકાંત એકાંત બની ગયા છે.
એ મનું તત્ત્વજ્ઞાન–નિયાનિત્યપણુ, એક અનેકપણું, મૂર્ત અમૂ પણ, નિશ્ચય અને વ્યવહાર, ઉપાદન અને નિમિત્ત, દ્રવ્ય ગુણુ પર્યાય, સાત નયા, સપ્તમ ગીગ્મો છ દ્રવ્યા, પાંચ સમવાયા, ચાર અનુયાગ અને જ્ઞાનયિામ્યાં માફ્સ વગેરે સૂક્ષ્મ હકીકતાથી ભરપૂર છે; આ કર્મોનું સૂક્ષ્મ સ્વરૂપ બંધ, ઉદય, ઉદીરા, સત્તા, સ કમણ વગેરે અન્ય દનેમાં દષ્ટિગાર થતુ નથી.
મહાન ઇશ્વર શ્રી મહાવીરે રંગતૂ બનાવ્યું નથી,
પણુ
ગૃતનું સ્વરૂપ બતાશ્યું છે; આત્મા પોતે જ
બ્રહ્મા વિષ્ણુ અનેે મહેશ્વર છે. માતાના ગર્ભમાં માવી પોતે જ આહાર લેવા મૂકવા વિગેરે પસિ -શક્તિએ ઉત્પન્ન કરે છે. અને જીવનપર્યંત તે શક્તિનું પાલન કરે છે. તેમ જ જીવન પૂરું થયે હે વિસર્જન કરે છે અને નવા જન્મમાં એ રીતે ક્રિયા થયા કરે છે. આ વસ્તુસ્થિતિમાં કર્માંજન્ય કાર્યું છે; અન્ય કોઈ નથી. કર્માંના પરાધીનપણામાં આત્માના પોતાના ક્ષેત્રમાં સકલનાબદ્દ કાય થયાં કરે ; આત્મા અને કમ મળીતે આ સંસાર અનાદિ કાળથી સરાયે છે, સરજાય છે અને સરજાશે. જગતાં ઇશ્વર જેવી કોઇ વ્યક્તિ રહેતી નથી; આ તેમને સતપણાના સિદ્ધાંત છે.
કાળ, સ્વભાવ, ભવિતવ્યતા, ઉધમ અને કુરૂષ પાંચ સમવાયેય ચેસ સકલના પ્રમાણે આ જગત્ -સંસાર ચાલા કરે છે. તેમાં વચ્ચે બીજી કોઇ - ક્તિની જરૂર રહેતી નથી; કર્મ અને આત્માના
For Private And Personal Use Only
