________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વીરની અહિંસા
s
IS
“રક્ત તેજ”
આજથી અઢી હજાર વર્ષ પૂર્વે હિંસાનું ઘર દયા બરાબર પાળવી હોય, માનવીએ સુખી થવું હોય સામ્રાજ્ય જાણ્યું હતું. ધર્મને નામે તથા યજ્ઞ અને તે પશુ, પક્ષી અને પ્રાણી તથા વનસ્પતિ એ સર્વ કર્મકાંડને નામે પણ હિંસાની એક રીતે પ્રતિષ્ઠા થતી આત્માઓ પ્રત્યે પણ સમભાવ અને દયા કેળવવા જ હતી. જગત-ઉપકારક મહાવીરે તે જોયું ને તેમને જોઈએ; તે જ માનવીના હૃદયમાં ક્યા અને શાંતિનું આત્મા કકળી ઉઠયો. તેમણે વિચાર્યું કે શું માનવી બીજ વવાય ને વિશ્વશાંતિની સાચી ભાવના જન્મ. પિતાના મે જશોખ અને સ્વાર્થ ખાતર દયાહીન અને નિષ્ફર થઈ શકે છેતેને હવે શું ઉપાય? તેમના
આ રીતે ભગવાન મહાવીરની અહિંસા એ. દિલમાં ખૂબ મનોમંથન ચાલ્યું. તેમણે વિચાય છે તે કુચિત અહિં સા નહોતી. એ અહિંસા “ સ્વાથી ” આટલી હદ સુધી હિંસાને પ્રચાર અને પ્રતિષ્ઠા વધ્યા
માનવ-સમુદાય કે સંપ્રદાયે ઘડેલી નહોતી. એ અહિંસા તે માટે કંઇ રસ્તે શોધવું જોઇએ. આ વિશ્વમાં માત્ર માનવ–પ્રાણી માટેની જ અહિંસા નહોતી. માનવીને જે જીવવાનો હક છે તે બીજા પ્રાણીઓને
એ અહિંસા તે આખા વિશ્વમાં રહેલા નોન-મેટા પણ જવવાને હક શા માટે નહિ ?
સ્થાવર અને ત્રસ દરેક પ્રાણી માત્ર માટેની
! અહિંસા હતી. આ વિચારધારાએ તેમના મનને ઘણો વખત લેવું. છેવટે તે માટે વિશ્વના દરેક પ્રાણીઓના
એમની અહિંસા આટલી વિશાળ છતાં ઘણી હિત માટે તેમણે સંયમનો માર્ગ સ્વીકાય. વર્ષોના જ સક્ષ્મ હતી. તે અહિંસા માત્ર “પ્રાણીને વષે તેમણે તપસ્યા અને ધ્યાનમાં ગાળ્યા, તે યાગ વધ કરવાથી અટકવું’ એટલી જ નહોતી. તેમની અને તપશ્ચર્યા, ધ્યાન અને શભનિશાને પરિણામે તેમને અહિસા શારીરિક ક્ષેત્ર વટાવોને વાચિક અને માનસિક વિળજ્ઞાન લાધ્યું, અને જગતના ને ધર્મમા ક્ષેત્રને પણ સ્પર્શે છે. લઈ જવા સુંદર ઉપદેશ આપવો શરૂ કર્યો.
માણસ છની હિંસા ન કરે પણ વાણીથી તેમના ઉપદેશમાં સ્વાભાવિક રીતે જ અહિંસા. પણ બીજાને દુભવે એ પણ હિંસા છે એટલું જ ને સર્વપ્રથમ સ્થાન મળ્યું. પિતાની આસપાસ નહિ બલ્ક મનથી કઈ પ્રાણુ માટે અહિત ચિંતવવું, થતી હિંસાને જોઈ કયા ચિંતકનું મન નથી દુઃખતું? કોઈને પ્રત્યે મનમાં જ કરે એ પણ ભગવાન તેમણે પણ જોયું કે જગતને જે સાચું સુખ, સાચી મહાવીરના સિદ્ધાંત પ્રમાણે હિંસા જ છે. એ હિંસા શાંતિ જોઈતી હોય તે દરેક પ્રાણીઓ પ્રત્યે દયા બાહ્ય હિંસા કરતા અનેકગણું ઘર અને અધઃઅને સમભાવ કેળવે પડશે. નાના નાના પ્રાણીઓ પતન કરનારી છે, કારણ બધી હિંસાના મૂળમાં એ પ્રત્યે હિંસા આચરનાર માનવી ધીરે ધીરે માનવ- માનસિક હિંસા જ રહેલી હોય છે. તેવી માનસિક હિંસા આચરતા પણ અચકાશે નહિ. જે માનવ- હિંસાને કારણે જ સમાજમાં અનીતિ, કાળાબજાર,
For Private And Personal Use Only
