________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુખ અને દુઃખ
શ્રી બાલચંદ હીરાચં “ સાહિત્યચંદ્ર ”
સુખ અને દુઃખ એ એક જ જાતની ૫ણ એટલે બંને જાતના ઉકેનું શમન કરે છે ત્યારે બિનરૂપ ધારણ કરનારી ભાવના છે. જેમ એક જ જ તેનું મન સ્વસ્થ થાય છે. દુખથી પણ જીવને એક ફપીઆની બે બાજુઓ હોય છે તેવો એ પ્રકાર છે. જાતને આરામ જ મળે છે. શેક પર્યાવસાયી નાટક સુખથી જે સંવેદના જાગૃત થાય છે, લગભગ તેવી જ જોવા મનુષ્ય જાય છે, ત્યાં આંખે રૂમાલ લગાવી સંવેદના દુઃખના આવેગથી પણ ઉત્પન્ન થાય છે. સુખ દુખને અનુભવ મેળવે છે. પણ એ નાટક જેવા એને જીવને ગમે છે તેમ દુઃખ ગમતું નથી, એ વાત મન થયા જ કરે છે. એનું કારણું દુઃખના બાહ્ય સાચી છે. પણ એક સરખું સુખ જ ચાલુ રહે અને કારણોથી એકાંતે દુઃખ જ થાય છે એમ માનવાનું દુખની સંવેદનાને સંપૂર્ણ અભાવ જ જ્યારે થાય કારણ નથી. સુખને અનુભવ મેળવવો હોય ત્યારે છે ત્યારે જીવનની અંશત: કાંઈક દુખ પેદા કરવાની એના પહેલા દુઃખને અનુભવ થએલો હોય તે સુખની થતિ જાગે છે. રોજ મિષ્ટાન્ન ભોજન મળતું રહે એ સંવના વધારે સુખ લાગે છે. ઘણા વખત સુધી પણ કોઈને ગમતું નથી, માટે જ એ વયમાં વચમાં ખાવાપીવાનું કાંઈ મળેલું ન હોય ત્યારે ખૂબ ભૂખ સાદે ખેરાક લેવા લલચાય છે. અને સાદે નીરસ લાગે છે અને બાળષ્ટિથી સુખ નહી આપનારું ખોરાક પણ એને ગમી જાય છે. શહેરી જીવન જે લખુંસકું ભોજન પણ પ્રિય અને સુખ આપનારું સુખ-સગવડોથી ભરેલું હોય છે તેને પણ કોઈ વખત નિવડે છે, બે દિવસ ખૂબ ઉજાગરે વેઠેલો હોય અને કંટાળે આવી જાય છે. અને માનવ જંગલના ભામ- જીવને પડું પડું થઈ જતું હોય ત્યારે ધ આવવા માં એકાંત અને અગવડે વાળું જીવન ગાળવા ઇચ્છે માટે નરમ માલાની જરૂર પડતી નથી. સામાન્ય છે. દુઃખનો ઉદ્રક થાય છે ત્યારે મનુષ્ય રહે છે જગ્યા ઉપર પણ ઘસઘસાટ ઊંધ આવી જાય છે અને અને આનંદના પ્રસંગે હસવા અને નાચવા માંડે છે. જાગ્યા પછી ઘણા સુખને અનુભવ થાય છે. એક વિદ્વાને કહ્યું છે કે Destiny is determined એ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે, સુખ અને દુઃખ by friends (મિત્રો ભાગ્યને નિશ્ચિત કરનાર છે) સાપેક્ષ છે, તેમ પરસ્પરાવલંબી પણ છે. એટલે દુખના જેઓ જીવનમાં વિજયવંત નીવશ છે અને પિતાના અનુભવ વિના સુખને આસ્વાદ ચાખવા મળતા નથી મિત્રમંડળમાં અત્યંત સન્માનને પાત્ર બન્યા છે એવા તેથી જ મનુષ્ય સુખને અનુભવ મેળવવા માટે હેકાના જીવનનું પૃથક્કરણ કરીએ અને તેઓના દુઃખને આમંત્રણ કરે છે. વિજયનું રહસ્ય શોધી કાઢીયે તે તે બેધક, વિને આપણે એક એવી કલ્પના કરીએ કે, બધો વખત પ્રદ અને હિતકારક થઈ પડશે. (ચાલુ) અજવાળું જ રહે અને સૂર્યપ્રકાશ કાયમ જ રહે.
For Private And Personal Use Only
